Już dawno nie opisywałam żadnej pszczoły. Dzisiaj przyszła pora na kolejną puchatą, słodką, złocistą pszczółkę. Eeee… Zaraz zaraz, jaką puchatą? No tak. Nie wszystkie pszczółki są puchate a dzisiejsza bohaterka wpisu jest czarna i łysa. Zapraszam w takim razie na chwile spędzone z samotką czerwonawą (Hylaeus variegatus) – rzadką i zagrożoną dziką pszczołą znajdującą się na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce w kategorii VU (narażone).
Wygląd
Samotka barwna (Hylaeus variegatus) jest raczej małą pszczołą. Jej wielkość to 5,5 do 7,5 mm. Różni się od innych samotek czerwonymi elementami ubarwienia na odwłoku. Owłosienia u niej prawie brak, za to obficie występuje jasnożółte ubarwienie na głowie i tułowiu. To ubarwienie na głowie jest zresztą charakterystyczne dla samotek (Hylaeus). Po niemiecku samotki nazywają się „Maskenbienen” – „pszczoły z maską”, co bardzo dobrze opisuje tę grupę pszczół. Maska samca obejmuje większą cześć głowy niż u samicy.
Gdzie i kiedy można ją spotkać?
Wyjątkowość tej pszczoły objawia się tym, że jako nieliczna z tego rodzaju zakłada gniazda w ziemi. Żyje w opuszczonych gniazdach smuklików (Halictus) i pseudosmuklików (Lasioglossum). Środowisko to piaszczysto-gliniaste gleby, wydmy śródlądowe, murawy kserotermiczne. Czas lotu to czerwiec – wrzesień.
Kwiaty odwiedzane przez samotkę czerwonawą
W jednym z komentarzy na blogu Darecki wspomniał, że jedne z najlepszych roślin do obserwacji to baldachowate. Obsiadały masowo zbierając pokarm i kopulując. Istna orgia dla nich a i też dla mojego oka 😉
Jednak najczęściej obserwuję ją na jasieńcu piaskowym, a także wrotyczu, mikołajku płaskolistnym, chabrach i in.
Samotka czerwonawa odwiedza kwiaty z rodzin: baldaszkowatych (Apiaceae), astrowatych (Asteraceae), kapustowatych (Brassicaceae), bobowatych (Fabaceae), jasnotowatych (Lamiaceae), dzwonkowatych (Campanulaceae) i różowatych (Rosaceae).
Utrzymywanie siedlisk
Z artykułu [1] o samotce czerwonawej w części „Zagrożenia i ochrona” znajdujemy: Wydaje się, że jedynie stanowiska na Ponidziu (i prawdopodobnie w rezerwacie „Góry Pieprzowe”) zapewniają przetrwanie populacji tego gatunku, choć nie brakuje zagrożeń. Coraz częstsze wjazdy quadami i samochodami terenowymi naruszają wierzchnią warstwę gleby, niszcząc płytkie gniazda tego gatunku, a postępująca sukcesja roślinna powoduje zarastanie muraw krzewami, ograniczając tym samym samotce czerwonawej możliwość gniazdowania i rozrodu. Z tego powodu, aby zapewnić ochronę tej rzadkiej pszczoły, należałoby przede wszystkim powstrzymać zarastanie stanowisk gatunku i uniemożliwić wjazd kierowcom pojazdów.
Samotka czerwonawa znajduje się na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce w kategorii VU (narażone). W Polsce jest niewiele stanowisk, na których występuje, a i tam notowane były pojedyncze osobniki. Zdarza się, że stanowiska występowania zagrożonych gatunków odkrywają amatorzy, robiąc przypadkowo zdjęcie 😉 Samotka czerwonawa jest rzadką pszczołą, ale bardzo charakterystyczną. Jeżeli ją zauważysz, skontaktuj się, np. z użytkownikami forum entomo.pl, wśród których są m.in. pracownicy naukowi. Być może dzięki temu ocalisz przed zniszczeniem stanowisko występowania tej zagrożonej pszczoły.
Źródła i literatura dodatkowa:
1. Samotka czerwonawa Hylaeus variegatus (Hymenoptera: Apoidea: Colletidae) – zagrożony gatunek dzikiej pszczoły w Polsce
2. Paul Westrich: Wildbienen Deutschlands, Stuttgart 2018.
Oznaczenie owadów:
Darek Ogrodnik
3 komentarze
Po twarzy widać, że to nie H. bifasciatus bo bifasiatus ma wyraźnie wydłużoną twarz.
Kiedyś avidal wysłał mi jej fotki i myślał, że to jakiś grzebacz bo faktycznie z wyglądu zdecydowanie bardziej przypomina grzebacza niż typową pszczołę, jest dużo grzebaczy z taką samą kombinacją barw.
Widziałam tę jego adnotację na stronie i stwierdziłam, że w sumie można się pomylić.
Mam w planach zrobić jeszcze dział z grzebaczami. Tyle mi ich oznaczyłeś w tym roku! A niektóre są przepiękne i aż żal, żeby leżały na dysku 😉