O suchych łodygach, które można wystawiać w ogrodzie, gdy brak jest miejsc gniazdowania w łodygach z miękkim rdzeniem, pisałam wcześniej. Dziś opiszę małą dziką pszczołę murarkę jastrzębcową (Hoplitis leucomelana), która może założyć gniazdo właśnie w takich miejscach.
Wygląd
Na zdjęciach w porównaniu do kwiatu widać, że pszczoła jest niewielka. Można łatwo ją przegapić 😉
Wielkość samicy to: 6-9 mm, samca: 9-10 mm.
Gniazdo murarki jastrzębcowej (Hoplitis leucomelana)
Zdjęcia w tym akapicie są ułożone chronologicznie i stanowią zapis kolejnych etapów zamykania gniazda przez murarkę jastrzębcową (Hoplitis leucomelana).
Pszczoła drąży samodzielnie gniazda w łodygach z miękkim rdzeniem, np. jeżyny, czarnego bzu, leszczyny, jesionu, dzikiej róży, dziewanny. Odnotowane zostało również jej gniazdowanie w źdźbłach trzciny pospolitej, w których żerowały muchówki Lipara spp. [2]
W przeciwieństwie do murarki trójzębnej (Hoplitis tridentata) murarka jastrzębcowa (Hoplitis leucomelana) nie potrafi samodzielnie wydrążyć tunelu w ściance łodygi. Musi mieć bezpośredni dostęp do miękkiego rdzenia. Tunele nie są proste. Często są skręcone.
Murarka jest pszczołą samotną, co oznacza, że jedna samica jest odpowiedzialna za budowę, oprowiantowanie gniazda oraz złożenie jaj. Budując gniazdo wygryza ona otwór o średnicy ok. 3,5 mm. Komórki, w których pszczoła składuje pokarm dla larwy i składa jajo, oddzielone są przegrodami z przeżutych liści i układane w łodydze jedna po drugiej. Pierwsza komórka nie posiada tylnej ścianki.
Gniazda mogą się składać nawet z 20 komór lęgowych i osiągać długość nawet do 28 cm. Pokazuje to, że suche łodygi trzeba przygotowywać dość długie, tym bardziej, że pszczoły często zakładają w nich gniazda z obu końców. Tak też, było w przypadku opisywanego gniazda. Po zamknięciu gniazda pszczoła zaczęła wygryzać szpik od drugiej strony łodygi.
Murarka jastrzębcowa (Hoplitis leucomelana) zamknięcie wypełnia różnymi kamyczkami i suchymi częściami roślin, po czym formuje zewnętrzną zatyczkę z przeżutych liści. Pomiędzy zamknięciem a ścianą ostatniej komórki znajduje się pusta komora o długości ok. 5 mm.
Suche łodygi w moim ogrodzie cieszą się dość dużą popularnością, dlatego zdarza się, że owad drąży gniazdo w miejscu, gdzie zostało założone gniazdo przez innego owada. Tak też się stało w przypadku gniazda murarki jastrzębcowej (Hoplitis leucomelana). Parę dni później zamknięcie straciło barwę, a obok pojawił się otwór – ślad drążenia.
Zakładanie gniazda od drugiej strony nacięcia
Zdarza się, że pszczoły zakładają gniazda od drugiej strony nacięcia łodygi. Dlatego, gdy przygotowujemy pomoce gniazdowe, warto by miały one min. 50 cm, żeby mogły pomieścić gniazda z obu stron.
Odwiedzane rośliny i czas lotu
Pyłek zbierany jest z różnych roślin, ale z wyraźną preferencją dla bobowatych (komonica, nostrzyk, koniczyna biała). Lot pszczoły trwa od maja do sierpnia.
Pasożyty
Pasożytami gniazdowymi murarki są: Gasteruption nigrescens, Sapyga quinquepunctata, oraz inne dzikie pszczoły: Stelis minuta, Stelis ornatula.
Wysmuga pięciopunktowa (Sapyga quinquepunctata) 
Szmeronia rożycówka (Stelis ornatula)
Słowo na zakończenie 😉
Mam nadzieję, że tym artykułem pokazałam, że warto zainteresować się suchymi łodygami, lub zostawić zaniedbany zakątek w ogrodzie. Takie badyle mogą stać się miejscem gniazdowania przeróżnych ciekawych owadów, które mogą dać nam możliwość niezwykłych obserwacji.
Oznaczenie owadów: Darek Ogrodnik
Źródła i dodatkowa lektura
- https://www.bwars.com/bee/megachilidae/hoplitis-leucomelana
- Larvae and Nests of Six Aculeate Hymenoptera (Hymenoptera: Aculeata) Nesting in Reed Galls Induced by Lipara spp. (Diptera: Chloropidae) with a Review of Species Recorded
- S.J. Falk, Field Guide to the Bees of Great Britain and Ireland, London 2016.
- Paul Westrich: Wildbienen Deutschlands, Stuttgart 2018.
- H. Wiesbauer, Wilde Bienen: Biologie – Lebensraumdynamik am Beispiel Österreichs – Artenporträts, Stuttgart 2017.
