Zawsze było tak, że gdy tylko sezon się kończył, ja ruszałam z gotowym już artykułem podsumowującym obserwacje murarki makowej Hoplitis papaveris. Tym razem w roku zdążyły zmienić się cyferki, a ja wciąż bez artykułu o niej. Czas zmienić ten stan.
Ze względu na to, że stworzyłam już bogato ilustrowaną charakterystykę gatunku, nie będę wracać do tego tematu, lecz skupię się tylko na obserwacjach z tego sezonu.
Pobierany materiał do budowy gniazda
W każdym roku pogoda faworyzuje pewne gatunki roślin i niektórych jest w danym sezonie więcej, innych mniej. Dziura, w której obserwuję murarkę makową, leży w sąsiedztwie pól i nie bez znaczenia jest również, co jest na nich uprawiane, ponieważ wpływa to na skład gatunkowy chwastów. Wiem, że jest aktualnie moda pt. „Kochajmy chwasty”, dlatego chciałabym tu wyjaśnić, że pisząc chwast nie umniejszam żadnej roślinie 😉 Chwasty to niepożądane rośliny pojawiające się w uprawach. W zależności od uprawy, pojawia się określony zestaw chwastów. Dwa lata temu w sąsiedztwie Dziury były zboża, więc pole było ozdobione makami i chabrami. W 2023 w uprawie były rośliny bobowate, więc maków było jak na lekarstwo i pszczoły mogły korzystać jedynie z tych roślin, które wyrosły w miejscach, gdzie zruszyłam ziemię.
MAKI
Jak wspominałam, maków było niewiele i murarki ogałacały z płatków wszelkie dostępne w siedlisku rośliny. Wciąż był to główny budulec ich gniazd.
DZIURAWIEC ZWYCZAJNY
Rok był łaskawy za to dla dziurawca i ten rósł obficie całymi łanami. Murarki gniazdujące w pobliżu tej rośliny korzystały z niej przy wykładaniu gniazd. Jednak, gdy tylko pojawiały się jakieś pojedyncze maki w pobliżu, wykładzina gniazd zmieniała kolor z żółtego na czerwony. Niestety nie udało mi się uchwycić ani na zdjęciu, ani na filmie żadnej pszczoły wycinającej dziurawiec, ponieważ płatek tej rośliny jest wąski i zanim zdołałam wyostrzyć, pszczoła umykała.
ŚLAZ DZIKI
Kwiaty ślazu dzikiego również były wykorzystywane przez murarkę makową do budowy gniazd. O ślazie i pszczołach powstał osobny artykuł.
OSTRÓŻECZKA POLNA
Do budowy gniazd wykorzystywane były również ciemnofioletowe fragmenty płatków. Porównywałam różne kwiaty roślin dostępne w siedlisku i najbardziej pasowała mi odcieniem ostróżeczka polna. Znalazłam na niej również charakterystyczne ślady cięcia, jednak nie byłam świadkiem wycinania tej rośliny przez murarkę. Przyjrzę się temu w tym roku.
POWÓJ POLNY
Na powoju polnym również odnajdywałam ślady nacięć. Może to makowa? Nie jestem pewna. To też temat do sprawdzenia w nadchodzącym sezonie.
Galeria gniazd murarki makowej Hoplitis papaveris
Poniżej zestaw ciekawszych gniazd z roku 2023.
Charakterystyczne wejścia gniazd
Zawsze chciałam napisać, że wejścia gniazd murarki makowej są charakterystyczne nawet wtedy, gdy nie są wyłożone płatkami kwiatów. Jednak też zawsze brakowało mi odwagi, by wygłosić taką opinię 😉 Ten rok pozwolił mi jej odrobinę nabrać, ponieważ eksplorując przytorza zauważyłam otwór gniazdowy, który wydał mi się charakterystyczny dla murarki makowej i moje późniejsze poszukiwania potwierdziły, że gatunek występuje na tym stanowisku. Muszę przyznać szczerze, że było to dla mnie bardzo przyjemne i satysfakcjonujące uczucie. To był pewien etap na mojej makowej drodze
Porządkowanie na zewnątrz gniazda
Pisałam już o tym w obszernej charakterystyce gatunku, ale chciałabym jeszcze raz pokazać na krótkim filmie, ile pracy murarka makowa wkłada w uporządkowanie otoczenia na zewnątrz gniazda. Takie zachowanie wśród pszczół nie jest powszechne i myślę, że zasługuje na uwagę.
Jeszcze notatka suszowa
Dla pszczół naruszenie zewnętrznej warstwy gleby i rozpoczęcie budowy gniazda bywa czasem trudniejszym zadaniem, niż samo pogłębianie tunelu. W zeszłym roku w czasie lotów murarek makowych (maj-czerwiec) trwała susza. Zaobserwowałam wtedy spadek zainteresowania zakładaniem gniazd w miejscu, które dotąd najchętniej było przez nie wybierane. Na terenie tym wydeptana i wyschnięta na kamień gleba prawdopodobnie nie pozwalała na rozpoczęcie prac przez pszczoły. Murarki przeniosły się w inny rejon, gdzie struktura gleby była bardziej nierówna i mogły złapać ją żuwaczkami.
Nie polałam ziemi, by zmiękczyć ją i sprawdzić swoją teorię, ponieważ ucieszyła mnie przeprowadzka pszczół w inne, bardziej stabilniejsze dla nich miejsce. Jednak podlewanie ziemi, żeby ułatwić pszczołom zakładanie gniazd, nie jest żadną nowością. Zrobili tak na przykład amerykańscy naukowcy badający pszczołę z rodziny Halictidae. Odkryli oni, że Dieunomia triangulifera rozpoczyna budowę gniazd po deszczu [1].
Samce – młodzieniaszki i staruszki
Dość zastanawiający był w zeszłym roku proces wygryzania się murarek makowych z gniazd. Kiedy samice latały już od miesiąca, a samce były mocno wytarte i wyglądały już staro, zaczęły pojawiać się świeże osobniki. Porównajcie poniżej fotografie, zrobione w odstępie jednego dnia.
Odpoczynek/Brak aktywności
Samice spotykałam jak zawsze śpiące w dzwonkach, jednak w tym roku były także i w kwiatach ślazu.
Taka ciekawostka przy okazji. Murarka makowa rozpoczyna loty, w zależności od pogody. Gdy jest ciepło, to bywa, że już na początku maja. W miesiącu tym temperatura w ciągu dnia bywa jednak czasem zmienna. I gdy świeci słońce – jest bardzo gorąco, jednak gdy tylko słońce zajdzie za chmury, robi się chłodno. Dla pszczół wczesnowiosennych i wiosennych nie ma to większego znaczenia i nie wpływa to na ich aktywność, jednak murarka makowa jest gatunkiem, który lata przy wyższych temperaturach. Dlatego, gdy tylko niebo się zachmurzy, zastyga na kwiatach w bezruchu, czekając aż słońce wyjdzie zza chmur i ogrzeje ją, by znowu wrócić do lotu.
Makowa i pająk
Widok pszczoły złapanej przez pająka nie jest rzadkością, ale po raz pierwszy jako ofiarę drapieżnika uchwyciłam makową (tu samiec).
Na zakończenie zbiór pyłku na ślazie
Wspominałam w artykule o dzikim ślazie o obserwacjach murarki makowej na tej roślinie. Pszczoła nie tylko odpoczywała w kwiatach ślazu i wycinała jego płatki, ale też zbierała z niego pyłek! To były piękne chwile minionego lata i nimi żegnam się w tym artykule. Życzę naszym Czytelnikom pięknych spotkań na ostrzu żądła w Nowym Roku.
Źródła i dodatkowa lektura
- Wuellner C., Nest site preference and success in a gregarious, ground-nesting bee Dieunomia triangulifera, Ecological Entomology (1999) 24, 471±479
