To taka moja wielka mała radość z tego roku. Spotkałam ten gatunek w zeszłym roku przez chwilę, a w tym z niecierpliwością go wyglądałam. I doczekałam się! To krótka notka o najmniejszych przedstawicielach grzebaczowatych, których możemy obserwować również w domku dla owadów.
Charakterystyka zawiłki (Spilomena sp.)
Zawiłki są małymi czarnymi grzebaczami. Ich wielkość to zaledwie 2,5-4,5 mm. Bardzo łatwo jest je przeoczyć. Moją zawiłkę zauważyłam jedynie dlatego, że zamykała właśnie swoje gniazdo. Spotkany przeze mnie gatunek to prawdopodobnie zawiłka wciornastkówka (Spilomena troglodytes). Jest to gatunek uznawany za pospolity, jednak ze względu na rozmiary często niezauważany.
W Polsce stwierdzono do tej pory ok. 8 gatunków zawiłek (Spilomena sp.).
Gniazdowanie zawiłki wciornastkówki (Spilomena troglodytes)
Samice gniazdują w tunelach wydrążonych w drewnie przez chrząszcze, w łodygach – pustych lub z miękkim rdzeniem, niektóre prawdopodobnie w piaszczystych skarpach. U mnie zajęły otwory w macie słomianej. Średnica zajmowanych tuneli to 1,1-1,2 mm i długości do 12 cm. Podstawowym elementem gniazd zawiłek jest komórka gniazdowa, w której rozwija się larwa. Samica w żuwaczkach przynosi do komórki w zależności od gatunku od 30 do 60 nimf wciornastków (Thysanoptera). Prawdopodobne jest też zaopatrywanie gniazd mszycowatymi (Aphididae).
Wspominałam, że spotkałam moją zawiłkę podczas zamykania gniazda. Zgryzała ona drobne kawałki drewna do zamknięcia gniazda zbudowanego w rurce ze słomy. Podczas zamykania gniazda, ubijając miąższ, wykonywała ruchy odwłokiem, których nie udało mi się sfilmować ze względu na małe rozmiary owada (trudność sprawiało ustawienie ostrości na tak małym i ruchliwym obiekcie).
Zatyczka składa się ze śliny oraz materiału roślinnego (np. rdzenia).
Zamknięcie gniazda
Ostatnio pisałam, że będę teraz częściej chodzić z linijką i jak mówiłam, tak też zrobiłam 😉 Stąd poniżej moja kieszonkowa linijka przy zamknięciu gniazda.
Na zakończenie
Mam nadzieję, że wpis ten zachęcił do stosowania materiałów gniazdowych o różnych średnicach, które sprawią, że nasz domek będzie przyjazny do gniazdowania dla różnorodnych gatunków owadów.
Zawiłka (Spilomena sp.) ląduje na liście owadów, które możemy spotkać w domku dla owadów, a zatyczka zamykająca otwór gniazdowy w galerii zamknięć gniazd. Oby przyszły rok przyniósł więcej obserwacji tego gatunku. Czego i Wam życzę 🙂
Oznaczenie owadów: Jacek Wendzonka
Źródła i dodatkowa lektura
- Manfred Blösch, Die Grabwespen Deutschlands: Lebensweise, Verhalten, Verbreitung (Die Tierwelt Deutschlands), Keltern 2000.
- Manfred Blösch, Grabwespen: Illustrierter Katalog der einheimischen Arten, Magdeburg 2014.
- https://www.bwars.com/wasp/crabronidae/pemphredoninae/spilomena-troglodytes
