Sparceta siewna, esparceta siewna – Onobrychis viciifolia Scop.

Informacje ogólne

Nazwa gatunku: sparceta siewna, esparceta siewna (Onobrychis viciifolia Scop.)
Okres kwitnienia: maj-czerwiec; pożytek wczesnoletni
Pokarm: pyłek i nektar
Stanowisko: słoneczne
Gleba: wapienna

Gdy budowano fragment drogi szybkiego ruchu w Gdańsku przywieziono transport ziemi, który zawierał nasiona sparcety siewnej. Dlatego obecnie w okolicy końca maja fragment tej drogi jest upstrzony różowym kwieciem, co wygląda przepięknie.

Charakterystyka

Sparceta siewna jest rośliną wieloletnią i członkiem rodziny bobowatych (Fabaceae). W Polsce była często uprawiana, do dziś jest stosowana jak poplon. Lepiej znosi suszę i płytkość gleby niż lucerna, ale nie lubi ziemi zakwaszonej i za dużej ilości wilgoci. Sparcetę wybiera się zamiast koniczyny, gdy gleba dla tej ostatniej jest za sucha.

Jako popularna roślina pastewna bywa, że z upraw ucieka i jest rośliną dziczejącą. Spotkać ją można na murawach i przydrożach. Pokrój rośliny sięga do 60 (80) cm, palowy korzeń sięga zwykle 4 m w głąb, ale zdarza się, że jest to nawet 10 m (chociaż ta długość wydaje się mocno spektakularna). Podobno stąd nazywa się ją „rozsadzaczem skał”. Łodyga wzniesiona, na niej wyrastają liście złożone, par jajowatych listków jest do 14.

Kwiaty są z pewnością tym, co urzeka w tej roślinie. Zebrane w grona, które przypominają kłos. Kwiaty o barwie różowej mają budowę motylkową, na żagielku można dostrzec ciemnoróżowe prążki. Kwiatostany wyrastają na długich szypułkach.

Pszczelarska brać również docenia sparcetę, ponieważ roślina możne nektarować nawet przez 12h dziennie przy sprzyjających warunkach. Nektar jest produkowany również w okresach suszy, a wydajność miodowa jest naprawdę przyzwoita ;). W pobliżu pasiek zaleca się wysiewanie sparcety w celu pozyskania nasion, w przypadku pozyskiwania na paszę zdążą zakwitnąć tylko nieliczne kwiaty.

Obecność sparcety wzbogaca glebę o wapń i azot, poprawia również strukturę gleby.

Sparceta siewna w badaniach

Na terenie King’s College w Cambridge przeprowadzono badanie, którego celem było sprawdzenie, jak na bioróżnorodność, relacje społeczne wpływa obecność miejskiej łączki w porównaniu z trawnikiem. Jedną z roślin, którą wysiano jako składnik mieszanki była właśnie sparceta siewna. Chociaż łąka nie była rozległa (0,36h), to wpływ na bioróżnorodność był bardzo znaczący.

Łąka wspierała około trzy razy więcej gatunków roślin, trzy razy więcej gatunków pająków i owadów, a nietoperze były rejestrowane trzy razy częściej nad łąką niż nad pozostałym trawnikiem. Biomasa naziemnych bezkręgowców była 25 razy większa na łące w porównaniu do trawnika.

Urban wildflower meadow planting for biodiversity…

Z pewnością jest to argument, żeby tworzyć takie przestrzenie w miastach opierające się na wysiewaniu rodzimych roślin dziko rosnących. Takie plamy bioróżnorodności pomagają pszczołom przemieszczać się, szukać nowych siedlisk i wymieniać się genami z pszczołami, które są w pobliżu.

Sparceta jest też rośliną, która dostarcza pokarm kilkudziesięciu gatunkom pszczół. Lista obejmuje murarki, kornutki, trzmiele, pszczolinki, makatki, porobnice, rozrożki, smukliki, wigorczyki, trutnice, spójnice, zadrzechnie. Lista naprawdę robi wrażenie. No i to bezsprzecznie piękna roślina o wyjątkowych kwiatach, na rabacie kwietnej również może prezentować się okazale.

Literatura:

1. Flaga S., Rośliny pokarmowe pszczół, Kraków 2023.
2. Lipiński M., Pożytki pszczele. Zapylanie i miododajność roślin, Warszawa 2010.
3. Urban wildflower meadow planting for biodiversity, climate and society: An evaluation at King’s College, Cambridge