Informacje ogólne
Nazwa gatunku: naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea L.)
Okres kwitnienia: czerwiec – lipiec; pożytek pełni lata
Pokarm: pyłek i nektar
Stanowisko: słoneczne
Gleba: próchnicza, przepuszczalna
Charakterystyka
Naparstnica purpurowa jest rośliną robiącą niesamowite wrażenie. Chociaż przypuszcza się, że przybyła do nas dość niedawno, bo raptem w XVII w., to jednak rozprzestrzeniła się również na stanowiskach naturalnych. Gdzie zwłaszcza w terenach górzystych może być inwazyjna. Jest rośliną należącą do rodziny babkowatych (Plantaginaceae). Naparstnica zasadniczo jest dwuletnia, jednak bywają również byliny. Roślina występuje na obrzeżach lasów, na poboczach dróg, zasiedla również przecinki leśne i wrzosowiska.
Spotkać naparastnicę purpurową poza ogrodami, to dla mnie zawsze sprawa wyjątkowa. Bo robią na mnie wrażenie jej niesamowite kwiatostany. Ale nim o nich, to prawem porządku, zacznijmy od tego, co dzieje się w pierwszym roku wegetacji, kiedy to roślina wykształca rozetę krótkoogonkowych liści. Dość łatwo je rozpoznać, bo są duże, pokryte włoskami i pomarszczone. Kolejny rok to wykształcenie łodygi – sztywnej, pojedynczej i cóż – wtedy już nie sposób naparstnicy pomylić z inną rośliną. Pęd kwiatostanowy osiąga nawet 2 m wysokości. Liście na łodydze wyrastają skrętolegle, są siedzące, brzegiem ząbkowane, o kształcie jajowato lancetowatym z zaostrzoną końcówką.
Kwiaty w kształcie naparstka 🙂
Na szczycie pędu powstaje groniasty kwiatostan, który może pomieścić aż 60, a podobno nawet i więcej kwiatów. Kwiaty są duże (4-5 cm), zwisające na szypułkach. Kwiaty są w kolorze purpurowoczerwonym lub rzadziej białym. Wewnątrz korony kwiatu można dostrzec ciemniejsze plamki, które wskazują owadom, przeważnie trzmielom, drogę do nektaru. Wnętrze kwiatu jest owłosione. Grono kwiatów wyrasta jednostronnie, obierając ten kierunek, gdzie jest południe, lub skąd najintensywniej pada światło.
Trzmiele spędzają w koronie kwiatu czasem nawet kilkadziesiąt sekund, kiedy opuszczają wnętrze kwiatu na grzbiecie są oprószone pyłkiem, ponieważ otarły się o pylniki, które znajdują się pod górną wargą korony.
Już kilkakrotnie pisałam o pięknych kwiatach naparstnicy o kształcie naparstka. Ale przecież naparstki nosi się na palcach! Czy taki eksperyment nie kosztowałby nas utraty zdrowia i życia? Bo ze swego dzieciństwa pamiętam częste napomnienia dorosłych, aby uważać na tę roślinę, gdyż jest śmiertelnie trująca. Rozwiewając wątpliwości roślinę można śmiało dotykać i nie będzie to brzemienne w konsekwencje zdrowotne, ale już zdecydowanie nie wskazane jest spożywanie jakiejkolwiek części rośliny.
Naparstnica, inwazyjność i co z tego wynika
Ocenia się, że naparstnica w skali regionalnej może być inwazyjna. Jest zaklasyfikowana do kategorii II, co oznacza według GDOŚ następujące zalecenia:
- Obszary, na których nie należy uprawiać gatunku: w pobliżu lasów i cieków wodnych, w otwartym krajobrazie, na obszarach chronionych i w ich otulinie.
- Zaleca się rezygnację z uprawy lub wprowadzenie poniższych sposobów zminimalizowania ryzyka rozprzestrzeniania się rośliny poza miejsce uprawy: regularne koszenie, wyrywanie lub wykopywanie młodych roślin z obszarów sąsiadujących z miejscem uprawy, ścinanie kwiatostanów po przekwitnięciu i ich utylizację, usunięcie rośliny po zakończeniu uprawy.
Naparstnica purpurowa, jakie pszczoły ją odwiedzają?
Pszczoły samotne przylatujące po pyłek: Anthidium manicatum (makatka zbójnica)
Literatura:
- Sulborska A., Rośliny Pożytkowe, Wydawnictwo Bee&Honey.
- Westrich P., Wildbienen Deutschlands, Stutgart 2018.
- http://projekty.gdos.gov.pl/kdpo-naparstnica-purpurowa
