Informacje ogólne
Nazwa gatunku: poziewnik pstry (Galeopsis speciosa Mill.)
Okres kwitnienia: czerwiec-wrzesień; pożytek pełni lata
Pokarm: pyłek i nektar
Stanowisko: słoneczne
Gleba: żyzne, wilgotne
Charakterystyka
Poziewnik pstry to roślina jednoroczna należąca do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Aby obfotografować napotkane egzemplarze tej rośliny musiałam się zagłębić w nieco grząski i zapadający się grunt, gdyż poziewniki preferują właśnie siedliska wilgotne, wszelkie rowy, zarośla wilgotnych lasów, ziołorośla nad rzekami.
Pokrój rośliny sięga do 100 cm, chociaż egzemplarze, która ja miałam przyjemność spotykać zwykle najczęściej rosły w przedziale 40 – 60 cm. Łodyga silnie rozgałęziona, w warunkach wilgotnych potrafi się pokładać, a wtedy zakorzeniać w węzłach. Pęd jest czworokątny i cały owłosiony szczeciniastym włoskami. Ulistnienie naprzeciwległe, liście mają kształt lancetowato-jajowaty i są na szczycie zaostrzone. Brzeg blaszki liściowej jest ząbkowany, liść jest owłosiony, zwęża się ku nasadzie i przechodzi w ogonek.
Kwiaty zebrane w nibyokółki wyrastają w kątach liści. Korona kwiatu grzbiecista w kolorze żółtym, w gardzieli kwiatu zaś odnajdziemy kolor purpurowo-filetowy. Rurka ma niebagatelną długość dochodzącą nawet do 40 mm, spenetrować ją mogą w poszukiwaniu nektaru jedynie pszczoły o naprawdę długimi języczku. Górna warga kwiatu hełmiasta, a z zewnątrz porastają ją włoski, na krawędzi można zauważyć drobne ząbkowanie. Zaś środkowa klapa dolnej wargi ma kształt kwadratowy.
Przełomowy rok
Ten rok był wyjątkowy pod względem obserwacji dzikich pszczół na poziewniku. Zwykle widziałam na nim trzmiele ogrodowe (Bombus hortorum), ich długi język jest stworzony wprost do takich akcji. Jednak nowe obserwacje przywiozłam znad rzeki Rawki w Bolimowskim Parku Krajobrazowym i wilgotnych łąk w Borach Tucholskich. Najpierw miałam okazję zauważyć na poziewniku miesierkę, którą udało się z dużym prawdopodobieństwem zaliczyć do gatunku miesierka łysawa. Jest to gatunek, który nie tylko przylatuje po nektar, ale również po pyłek. Druga obserwacja też jest dla mnie cenna, bo dostrzegłam, że innym gatunkiem dzikiej pszczoły, która pobiera pyłek z tej rośliny jest porobnica drewniarka. Oba gatunki pszczół oczywiście mogą się poszczycić długim języczkiem.
Dużym zaskoczeniem było także obserwowanie, że obie pszczoły potrafiły wejść przez koronę kwiatu, czyli powiedzmy tradycyjnie, a wyjść bokiem. Był to najprawdopodobniej otwór, który pozostał po trzmielach, które wygryzając dziurkę dostawały się tą drogą do nektaru. Dla pszczół było wygodniejsze wydostać się z długiej korony kwiatu tą drogą, niż wycofywać się rakiem 😉
Długość rurki kwiatu robi wrażenie, tutaj potrzeba długiego języka lub sprytu
Poziewnik i borsuk
Z siedliskiem obficie porastanym przez poziewnik pstry mam związaną historię, która mnie i innego bohatera tej opowieści przyprawiła prawie o zawał. Wędrując drogą usłyszałam gwałtowne przedzieranie się przez zwartą roślinność rosnącą u przydroża. Nim zdążyłam się wycofać z gąszczu roślin wychynął naprzeciw mnie borsuk. Spojrzeliśmy na siebie oboje mocno spłoszeni i nim podjęłam decyzję o wycofaniu się, borsuk na wstecznym biegu zaczął się znów przedzierać tym razem w drodze powrotnej, czynił to najpierw zadkiem, a potem dopiero frontem swej osoby 😉
Niestety jakkolwiek bym się starała, czasem płoszę zwierzaki. Jednak zawsze, kiedy zauważę je pierwsza próbuję wycofywać się, tak aby nie zauważyły mojej obecności. Dzięki temu często mogę je poobserwować dłużej i zachowujące się naturalnie oraz co najważniejsze nie stresuję ich moją obecnością.
Poziewnik pstry, jakie pszczoły go odwiedzają?
Pszczoły samotne przylatujące po pyłek: Megachile ligniseca (miesierka łysawa), Porobnica drewniarka (Anthophora furcata)
Literatura:
Westrich P., Wildbienen Deutschlands, Stutgart 2018.
