| Wszystkie gatunki trzmieli mają wiele cech wspólnych oraz podobny cykl rozwojowy. Dlatego opisaliśmy biologię trzmieli w osobnym artykule Z biologii trzmieli. Zaś w opisach dotyczących poszczególnych gatunków będziemy się skupiać na cechach charakterystycznych danego gatunku lub przedstawimy, jakiś ciekawy atrybut, który dany gatunek dobrze ilustruje. |
Trzmiel ciemnopasy (Bombus ruderatus)
Trzmiel ciemnopasy (Bombus ruderatus) to jeden z największych krajowych gatunków trzmieli. Spotykany jest rzadko, głównie na dużych obszarach łąk, na których rośnie koniczyna łąkowa. Gatunek zanikający w zachodniej Europie, ponadto nie stwierdzany już od kilkudziesięciu lat w niektórych krajach.
Charakterystyczną cechą trzmieli ciemnopasych jest szeroka plama o kształcie półksiężyca na tarczce. Trzmiel ciemnopasy posiada długi języczek i w związku z tym preferuje kwiaty o długich koronach.
Charakterystyczna plama w kształcie półksiężyca na tarczce, bywa pomocna w odróżnieniu tego gatunku od trzmieli ogrodowych (fot. YT Dzikie Pszczoły) 
Tu oprócz tarczki można zauważyć pasażerów na gapę, pasożyty trzmielich gniazd– roztocza Parasitellus fucorum (fot. Alicja Dubicka)
U niektórych gatunków trzmieli, m.in. właśnie u trzmieli ciemnopasych, obserwowana jest umiejętność żerowania w czasie mżawki. Posiadając dużą odporność na niekorzystne warunki atmosferyczne: niska temperatura, wiatr, a nawet drobny deszcz, trzmiele te potrafią oblatywać kwiaty w praktycznie każdych warunkach pogodowych. W gnieździe pozostają tylko w czasie ulewy, a także upału, kiedy to zmuszone są do obniżania temperatury wewnątrz gniazda, wentylując je za pomocą ruchu skrzydeł.
Oszukujący i oszukani
Trzmiele ciemnopase, jak i inne gatunki trzmieli, stają się także ofiarami drobnych oszustw stosowanych przez storczyki. Kwiaty upodobnianiają się do roślin nektarodajnych, przyjmując ich kształt, barwę, a dodatkowo bardzo intensywnie pachną, co skutecznie zwabia owady. Kwitnąc wczesną wiosną „nabierają” młode, niedoświadczone samice (matki) trzmieli, które zapylają storczyki bez uzyskania w zamian nektaru czy pyłku.
Charakterystyka
| Nazwa gatunkowa: | Trzmiel ciemnopasy (Bombus ruderatus) |
| Rodzina: | pszczołowate (Apidae) |
| Rodzaj: | trzmiel (Bombus) |
| Status: | w Polsce rzadki, w zachodniej Europie bardzo rzadki i wymierający, kategoria LC na czerwonej liście europejskich pszczół oraz HR (high climate risk) jako gatunek potencjalnie silnie zagrożony zmianami klimatycznymi |
| Siedlisko: | tereny otwarte, głównie duże obszary łąk, ale spotykany także na uprawach roślin motylkowych (Fabaceae) oraz facelii błękitnej (Phacelia tanacetifolia), skraje lasów |
| Pojaw: | kwiecień/maj w zależności od temperatury otoczenia |
| Gniazdowanie: | gniazda podziemne |
| Długość języka: | długojęzyczkowy |
| Odwiedzane rośliny: | z rodziny bobowatych (Fabaceae), np. koniczyna łąkowa, wyka ptasia z rodziny babkowatych (Plantaginaceae), np. wyżlin większy z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae), np. ostróżka ogrodowa, ostróżeczka polna z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), np. jasnota biała, poziewnik pstry z rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae), np. farbownik lekarski, żmijowiec zwyczajny, facelia błękitna |
| Warto wiedzieć: | jeden z większych gatunków trzmieli w Polsce. Wielkość królowych – 18-24 mm, robotnice – 10-18 mm, a rozmiar samców – 12-17 mm |
Typowe ubarwienie
Trzmiel ciemnopasy (Bombus ruderatus) – matka 
Trzmiel ciemnopasy (Bombus ruderatus) – samica – robotnica 
Trzmiel ciemnopasy (Bombus ruderatus) – samiec
Siedlisko naturalne
Przydroża obfite w obecność farbownika lekarskiego i żmijowca zwyczajnego, to też dobry przepis na trzmiela ciemnopasego 
Łąka z koniczyną czerwoną zwaną też łąkową, to dobre miejsce na stołówkę dla trzmieli ciemnopasych
Obcokrajowiec z Korsyki 😉
Literatura:
- Pawlikowski T. 1999. Przewodnik terenowy do oznaczania trzmieli i trzmielców Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
- Ruszkowski A. Żak B. 1969c. Rośliny pokarmowe i znaczenie gospodarcze trzmieli z podrodzaju Hortorobombus Vogt. Pamiętnik Puławski, 37: 359-384.
- Rasmont et al. 2015. Climatic Risk and Distribution Atlas of European Bumblebees. Biorisk 10 (Special Issue).
- Rasmont et al. 2021. Bumblebees of Europe and neighbouring regions. N.A.P. Editions.
- Goulson D. 2012. Bumblebees. Behaviour, ecology and conservation. Oxford University Press.
