Zagorzałek późny – Odontites vernus subsp. serotinus

Informacje ogólne

Przez dwa kolejne dni miałam niewątpliwą przyjemność natknąć się w ternie na zagorzałka późnego. Więc wyostrzyłam zmysły, bo jak zagorzałek, to może i spójnica zagorzałka (Melitta tricincta). No i poszczęściło mi się, bo w obu miejscach spotkałam te piękne pszczoły. W jednym spotkałam dwa samce patrolujące rośliny, a w drugim około 8-9 samic i jeden samiec szukający „okazji”.

Mam dwie ulubione rośliny, które sprawiają, że końcówka sezonu nie zasmuca mnie aż tak bardzo, to wrzos zwyczajny (Calluna vulgaris) i właśnie zagorzałek późny. Każda z tych roślin ma „swoje” pszczoły, czyli takie, które są ściśle związane z produkowanym przez te rośliny pyłkiem. W przypadku wrzosu zwyczajnego to pszczolinka wzosowa i lepiarka wrzosowa, zagorzałek późny zaś jest koniecznym elementem, aby występowanć mogła spójnica zagorzałek.

Charakterystyka

Zagorzałek późny należy do rodziny zarazowatych (Orobanchaceae). Jego status się zmieniał, najpierw stanowił odrębny gatunek dziś uznaje się, że jest podgatunkiem zagorzałka wiosennego. Spotkać można go na ugorach, łąkach, pastwiskach, przydrożach. Lubi gleby w pewnym stopniu wilgotne, więc pojawiał się na polach jako chwast, gdy wilgotność była dla niego odpowiednia. Jest półpasożytem – od swojego żywiciela dzięki przyssawkom, czerpie z korzeni sole mineralne i wodę.

Roślina rozgałęzia się niemal od samej nasady, pod kątem prostym, a następnie pędy się wznoszą. Zagorzałek późny jest pokryty w całości włoskami, łodyga może być bordowo nabiegła. A pokrój rośliny sięga do około 50 cm. Liście niewielkie, nie mają ogonków, o lancetowatym zwężającym się kształcie, krawędzie drobno piłkowane. Roślina posiada liście interkalarne, czyli takie, które rozwijają się między zwykłymi liśćmi właściwymi na pędzie, a nie w typowych węzłach. W praktyce oznacza to, że pojawiają się „dodatkowo”, niejako wtrącone, poza normalnym rytmem ulistnienia.

Kwiaty wyrastają jednostronnie, a cały kwiatostan nieco zwisa. Rurka kwiatowa dość długa, a korona w kolorze brudnego różu. Kwiatów w kwiatostanie może być nawet do 50.

Co widziałam na zagorzałku?

Oczywiście, kwiaty oblatywały wspomniane już spójnice. Ale zjawiały się też chętnie trzmiele, udało mi się zaobserwować trzmiele rude i trzmiele zmienne. Tym ostatnim niestety zafundowałam niepotrzebne emocje. A to dlatego, że nie chcący bardzo zbliżyłam się do ukrytego w trawie gniazda. Ponownie przekonałam się o trzmielej łagodności, gdy lekko zdezorientowane, nerwowo latały wokół wlotu do gniazda, nie myślały wcale nad atakiem. A ja czerwona ze wstydu, że się wpakowałam komuś na wycieraczkę bez zaproszenia, powiedziałam im tylko przepraszam i czmychnęłam, żeby ich już nie narażać na niepotrzebne nerwy. Ale, ale uzupełniam wpis, bo jeszcze rzuciła mi się w oczy buszująca na zagorzałku samotka (Hylaeus sp.).

Kiedy obserwowałam przez dłuższy czas spójnice oblatujące kwiaty zagorzałka widziałam, jak ostrożnymi są lotnikami. Samce oczywiście bardziej nerwowi w swym locie, dynamicznie szukają partnerek. Samice zgrabnie się poruszały w plątaninie traw i zagorzałków. Myślę też że te mądre pszczoły wiedziały, że chaotyczny lot grozi dostaniem się w pajęcze sieci. Dawno nie widziałam tylu zwiewnych pułapek utkanych przez tygrzyki (Argiope bruennichi). Na metrze kwadratowym 5 pająków czekało na jeden błąd owada, na szczęście spójnice latały dość powali i rozważnie. Żadnej nie widziałam w sieci.