Oset zwisły – Carduus nutans L.

Informacje ogólne

Nazwa gatunku: oset zwisły (Carduus nutans L.)
Okres kwitnienia: czerwiec-wrzesień; pożytek pełni lata
Pokarm: pyłek i nektar
Stanowisko: słoneczne
Gleba: piaszczysta, kamienista także gliniasta

Oset zwisły jest rośliną doskonałą dla obserwatorów owadów. Ma na to wpływ wielkość kwiatostanu, którego średnica może dochodzić do 7 cm. Nim pszczoła odwiedzi wszystkie rurkowate kwiaty musi spędzić chwilę, a my możemy się rozkoszować widokami. Dodatkowo jest on na tyle duży, że swobodnie może pomieścić trzy, a nawet w porywach cztery owady. Warto zwrócić uwagę na pszczoły, które zbierają pyłek na szczoteczkę brzuszną, jak niesamowity taniec się odbywa, gdy pszczoła naciska pręciki.

Charakterystyka

Oset zwisły jest rośliną dwuletnią i przedstawicielem rodziny astrowatych (Asteraceae). Można go spotkać na suchych zboczach, nieużytkach, przydrożach, zaroślach, ubogich pastwiskach. Jest to jeden z najatrakcyjniejszych pod względem wyglądu, gatunek ostu. Jednak nie da się go rwać na łące ulegając letniej beztrosce. A wszystko przez to, że oset jest wyposażony w sztywne kolce. Zacznijmy od łodygi, która może dorastać do 100 cm wysokości, jest wzniesiona i kolczasto oskrzydlona. Liście układają się na łodydze skrętolegle i w zależności od położenia będą przybierały określony kształt. Dolne pierzastodzielne, podługowate, górne zaś zatokowo-klapowane o brzegach kolczasto ząbkowanych.

Kwiatostany o prawie kulistych koszyczkach, w barwie purpurowoczerwone. Wyrastają na szypułkach, które w trakcie kwitnienia zwisają. Na kwiatostan składają się kwiaty wyłącznie rurkowate. Ciekawa jest również okrywa koszyczka. Jej listki wyrastają w kilku szeregach, ostro zakończone – mogą mieć purpurowy kolor.

Warto jeszcze wspomnieć, że kiedy dojrzeją owoce i nasiona zostaną wyposażone w puch kielichowy, oset zwisły znów wygląda ciekawie niczym puchowa kula. A że jest to pewnie jeden z większych nasiennych spadochronów, to można na nie zwrócić uwagę.

Pszczela celebrytka

Jedną z pszczół, która pełni w kraju rolę pszczelej celebrytki, jest bez wątpienia tzw. „czarna pszczoła”. Pod tą funkcjonującą w popularnym obiegu nazwą kryją się dwa gatunki trudne do odróżnienia dla niewprawnego oka – zadrzechnia czarnoroga (Xylocopa valga) oraz zadrzechnia fioletowa (Xylocopa violacea). To duże, niesamowicie ubarwione pszczoły, które ponownie zaczęły pojawiać się w Polsce. A poszczególne osoby donoszą o spotkaniu, będąc pod wrażeniem jej wielkości i błyszczącej powierzchowności. Pszczoły te potrzebują miejsc gniazdowych, które przygotowują w martwym, odpowiednio już spróchniałym drewnie oraz odpowiednich roślin pokarmowych. A z pewnością jedną z takich roślin jest oset zwisły. Ponieważ zadrzechnia zaczęła swój marsz po Polsce od południa, to czekam na nią wytrwale, aż dotrze w moje rejony. Na działce wszystko przygotowane zostawione martwe pnie, wysiane rośliny, brakuje tylko tabliczki: „zapraszamy zadrzechnię”. Póki co czekam…

Oset zwisły, jakie pszczoły go odwiedzją?

Pszczoły samotnice przylatujące po pyłek: Halictus quadricinctus (smuklik wielki), Osmia leaiana (murarka ostrożeniówka), Xylocopa violacea (zadrzechnia fioletowa)

Literatura:

1. Fletcher N., Kieszonkowy atlas kwiatów dziko rosnących, Wydawnictwo Solis.
2. Westrich P., Wildbienen Deutschlands, Stutgart 2018.