Pierwiosnek lekarski – Primula veris L.

Informacje ogólne

Nazwa gatunku: pierwiosnek lekarski (Primula veris L.)
Okres kwitnienia: kwiecień-maj; pożytek wiosenny
Pokarm: pyłek i nektar
Stanowisko: słoneczne
Gleba: żyzna, z dodatkiem wapnia

Mam w pobliżu mojej wioseczki pierwiosnkową łączkę, ale owady na kwiatach dostrzegałam rzadko. Ta łączka, co ciekawe rośnie w pobliżu lasu mieszanego, powiedziałabym, że nawet jest tam przewaga drzew iglastych, a więc gleba kwaśna. A pierwiosnki lubią, jak jest choć trochę wapienna. Więc taki buntownik wyrósł w pobliżu. Inne spotkanie z pierwiosnkiem lekarskim, z większą ilością okazów tej rośliny, miało miejsce w Polsce centralnej i może to kwestia już cieplejszego klimatu, gdyż tam oblatywane były bardzo chętnie. Głównymi oblatywaczami były trzmiele rude, porobnice wiosenne i to także te w swojej ciemnej kolorystycznej odmianie.

Charakterystyka

Pierwiosnek lekarski to długowieczna bylina z rodziny pierwiosnkowatych. Jej naturalnym siedliskiem są widne lasy bądź ich skraje, także łąki, zagajniki czy zarośla. Pokrój rośliny sięga do 30 cm.

Roślina ma guzowate, grube, krótkie kłącze. Wyrastają z niego licznie korzenia na długość do około 15 cm. Z kłącza wyrasta rozeta przyziemnych liści. Roślina nie posiada innych liści niż te, które stanowią rozetę. Są one pomarszczona, o kształcie podługowatojajowatym, mogą dorastać do 20 cm długości, a ich szerokość osiąga do 6 cm. Każdy kolejny liść, który wyrasta jest większy od poprzedniego, brzegi liści są karbowane i ząbkowane. Ogonek krótszy od blaszki z pochwiastą nasadą.

Głąbiki, czyli łodygi pozbawione liści dorastają do 30 cm, są nieco owłosione. Na początku są elastyczne, a potem się usztywniają. Na ich końcach wyrastają wielokwiatowe baldaszki, liczą one do 30 kwiatów. Kwiaty o brawie korony żółtej wyrastają na szypułce (3-20mm). Pięć płatów korony zrastających się w dolnej części w długą rurkę. Na płatkach w gardzieli można dostrzec pomarańczowe plamki.

Kwiaty są dwupostaciowe, aby zapobiec samozapyleniu część kwiatów ma słupek położony nisko w rurce kwiatowe, a pręciki wysoko. Inne zaś kwiaty mają wysoki słupek i nisko położone pręciki. Co ciekawe w zależności o typu słupka będą na nim osadzał się tylko ziarna pyłku dopasowane właśnie do jego budowy. Gdyż znamię słupka w zależności od jego położenia porastają dłuższe lub krótsze brodawki. Na dłuższych brodawkach dłuższego słupka osadza się pyłek większy, a do krótszych brodawek niższego słupka przylgnie pyłek o mniejszych ziarnach.

Pierwiosnek lekarski – rośliną żywicielską rzadkiego motyla

Z pierwioskniem lekarskim ściśle związany jest motyl wielena plamowstęg. Gąsienice tego gatunku motyla żywią się wyłącznie pierwiosnkiem lekarskim i pierwiosnkiem wyniosłym. Dodatkowo motyle wieleny plamowstęg składają na spodniej stronie liści pierwiosnka jaja – pojedynczo lub w skupiskach.

Motyl jest obserwowany bardzo rzadko, dlatego tym większe podziękowania dla Łukasza Misiuny za udostępnienie zdjęć.

Pierwiosnek lekarski – rozmnażanie

Pierwiosnek tworzy łany, dzięki temu, że głównie rozmnaża się z nasion, które padają blisko rośliny. Wysiew nasion jest tym sposobem rozmnażania, który jest również najskuteczniejszy. Nasiona wysiewa się po ich zbiorze lub do późnej jesieni. Może się okazać, że w sprzyjających warunkach (słoneczne stanowisko, gleba żyzna, wilgotna, wapienna) będzie dawał samosiewy.

Pierwiosnek lekarski, jakie pszczoły go odwiedzają?

Pszczoły przylatujące po pyłek: Andrena bicolor (pszczolinka czarnogłowa), Anthophora plumipes (porobnica wiosenna), Anthophora retusa (porobnica jasnotowa), Osmia bicornis (murarka ogrodowa)

Literatura:

1. Flaga S., Rośliny pokarmowe pszczół, Wyd. Bio Dar 2023.
2. Sulborska A., Rośliny pożytkowe, Wyd. Bee&Honey.
3. Westrich P., Wildbienen Deutschlands, Stutgart 2018.