Informacje ogólne
Nazwa gatunku: szafran (krokus) wiosenny (Crocus vernus (L.) Hill)
Okres kwitnienia: marzec-kwiecień; pożytek wczesnowiosenny
Pokarm: nektar i pyłek*
Stanowisko: słoneczne
Gleba: lekko wilgotna, przepuszczalna
* specjalista na ratunek
Szafran wiosenny bez wątpienia jest rośliną pożytkową, jednak zagadkę dla mnie stanowiło, czy w równym stopniu dla pszczół dzikich i miodnych. Pszczoły miodne chętnie zbierają pyłek z krokusa, choć przy nektarze muszą się natrudzić, gdyż jest on położony dość nisko w rurce kwiatu. Ale co z pszczołami dzikimi, czy i one są zainteresowane pyłkiem? Pytania zrodziły się z obserwacji, z których wynikało, że zaobserwoane przez mnie dzikie pszczoły pobierały z krokusa jedynie nektar. A co z pyłkiem, gdyż to właśnie dla nich, pszczół dziko żyjących, szukamy odpowiednich roślin. Postanowiłam zapytać o to fachowca w tej dziedzinie, dr. inż Stanisława Flagę.
I oto odpowiedź, jaką uzyskałam:
Krokusem ogrodowym i gatunkami dzikimi należącymi do tego rodzaju botanicznego interesują się następujące gatunki pszczół: murarka ogrodowa (Osmia rufa) – wylatuje zwykle w pierwszej dekadzie kwietnia jednak czasem odwiedza krokusy przy wiośnie bardzo opóźnionej i szybkim przejściu zimy w wiosnę, porobnica jasnotowa (Anthophora retusa), porobnica wiosenna (Anthophora plumipes), trzmiel gajowy (Bombus lucorum), trzmiel sześciozębny (Bombus wurfleini), trzmiel wysokogórski (Bombus pyrenaeus) oraz trzmiel ziemny (Bombus terrestris).
Krokusy kwitną za wcześnie i zbyt krótko by stanowiły źródło pokarmu białkowego (pyłku) dla potomstwa wymienionych gatunków pszczół (poza pszczołą miodną). Wychodzące z zimowli samice pszczół dzikich potrzebują głównie pokarmu energetycznego jakim jest nektar. Pozwala on szybko poprawić kondycję owadów (samców i samic murarki i porobnic, ale nie samców pozostałych gatunków pszczół, które pojawiają się dużo później), jednak w tym okresie potrzebny jest samicom także pyłek (choć w dużo mniejszych ilościach) do pełnego uformowania się oocytów w jajnikach.
Pszczoły miodne objadają się pyłkiem krokusów i bardzo chętnie go zbierają na swoje ciało i przenoszą do ula. Dla innych gatunków stanowi on ważne uzupełnienie diety i niezbędny czynnik uzyskania pełnej zdolności do składania jaj przez samice. dr inż. Stanisław Flaga
Charakterystyka
Zostałam ewidentnie sprowokowana 🙂 Co chwilę natrafiam na zdjęcia tegorocznych krokusów, dodatkowo niektóre wraz z pszczelimi gośćmi. Zaś wczoraj w czasie spaceru w Wejherowie natknęłam się na rondo i trawniki usiane krokusami. Wyjątkowo optymistyczny i radosny widok.
Wyczekujemy tej krokusowej zapowiedzi wiosny z wielką niecierpliwością. Krokusy przeważnie nie dają nam długo na siebie czekać i zdarza się, że nawet spod warstwy śniegu przebijają się na powierzchnię, by podtrzymać w nas nadzieję, że i tym razem wiosna przyjdzie. Naturalnie możemy szafran spotkać na górskich łąkach, halach, które są zgryzane przez zwierzęta lub koszone.
Jednak roślina ta na tyle podbiła nasze serca, że jako bylina dekoracyjna pojawia się w mnóstwie ogrodów, a nawet na balkonach. Coraz częściej też miasta i gminy sadzą te rośliny, by udekorować zieleńce i podnieść na duchu swoich mieszkańców.
Myszy też lubią krokusy
Szafran wiosenny osiąga do 10 cm wysokości. Pod ziemią roślina ta kryje to co budzi, niestety, entuzjazm w każdej myszy czy innym gryzoniu, smakowitą bulwę. Z niej wyrastają liście w kolorze ciemnozielone, w kształcie równowąskie. W środku liścia i przez jego długość przebiega białawy pasek. Kwiaty wyrastają bezpośrednio z bulwy, według różnych źródeł z każdej z bulw po jednym lub maksymalnie dwa kwiaty. Kształt kwiatów jest lejkowaty, kolor w zależności od odmiany może być fioletowy, żółty lub biały. Ponieważ listki okwiatu są zrośnięte i tworzą wyjątkowo długą rurkę, sporą więc odległość musi pokonać ku górze nektar. Dlatego też pszczoły o niezbyt długich języczkach mają problem z pobraniem pokarmu.
Błysk w oku pszczoły
W wielu publikacjach na temat szafranu vel krokusa można się spotkać ze sformułowaniem, że jest on entuzjastycznie oblatywany przez pszczoły. Pszczeli entuzjazm wynika zapewne z tego, że roślin kwitnących na tym etapie sezonu nie jest wiele. Istnieje również szansa, że pszczoła zdaje sobie sprawę, że przebywa na kwiecie, z którego (specjalnych odmian – Crocus sativus) pochodzi najdroższa przyprawa świata 😉 Szafran, gdyż to o tę przyprawę chodzi, jest pozyskiwany ze znamion słupka kwiatu (wygląda on inaczej niż u prezentowanych tu przedstawicieli gatunku), który wyróżnia się jaskrawym pomarańczowym kolorem i ciekawym trójdzielnym kształtem.
Krokusy można rozmnażać z nasion i z cebul, które najlepiej wsadzać do gruntu na przełomie lata i jesieni. I oby myszy łaskawie je przeoczyły 😊
