Ziarnopłon wiosenny – Ficaria verna Huds.

Informacje ogólne

Nazwa gatunku: ziarnopłon wiosenny (Ficaria verna Huds.)
Okres kwitnienia: luty-kwiecień (maj); pożytek wczesnowiosenny
Pokarm: pyłek i nektar
Stanowisko: słoneczne, półcieniste
Gleba: świeża, żyzna

Podgatunki, które występują w Polsce głównie rozmnażają się dzięki bulwkom, które rośliny produkują w węzłach. Nektar nie jest produkowany obficie, a pyłek często jest płonny. Jednak wczesna wiosna to trudny czas dla zapylaczy i mimo wszystko będą one zainteresowane pokarmem oferowanym przez ziarnopłon. Chociaż pojedyncza roślina nie produkuje go wiele, to ziarnopłon często rośnie gęsto, zwykle na rozległym obszarze. Na ziarnopłonie obserwowałam prócz murarek i pseudosmuklików, również trzmiele. W marcu można mieć pewność, że są to królowe, które szukają pokarmu po okresie zimowli, dlatego każde źródło pyłku i nektaru ma dla nich przeogromne znaczenie,

Charakterystyka

Ziarnopłon wiosenny jest rośliną wieloletnią z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Roślina w obrębie gatunku cechuje się dużą zmiennością, wyróżnia się sześć podgatunków. W Polsce obecne są w naturze dwa z nich. W naszej części Europy obecne są raczej podgatunki, które wytwarzają nasiona bardzo nielicznie, a rozmnażają się głównie wegetatywnie. Dzięki zakorzenianiu się w węzłach lub za sprawą bulwek, które mogą odpadać i dawać początek kolejnej roślinie. Taki sposób rozmnażania sprzyja powstawaniu darni.

Siedliskiem, w którym występuje naturalnie ziarnopłon wiosenny są lasy liściaste, łęgi, grądy. Jednak ja ziarnopłon spotykam również w parkach lub ogrodach. Pędy są długości 5-25 cm, mogą leżeć i wznosić się. Liście o kształcie okrągłym lub jajowato-sercowatym, z pochwiastą nasadą, długimi ogonkami, skrętoległe. Roślina wypuszcza do czterech liści odziomkowych tworząc rozetę. Łodygowe liście mają ogonki krótsze. Liście mają błyszczącą blaszkę, brzeg karbowany lub cały.

Kwiaty wyrastają pojedynczo na końcach rozgałęzień pędów. Średnica kwiatu do około 3 cm (u niektórych podgatunków może być większa), wyrasta w koronie przeważnie 8 wolnych, żółtych płatków. Kwiaty otwierają się dniem i zwracają się w stronę słońca. Przy deszczu oraz nocą kwiat zamyka się, aby chronić swe pręciki i słupki przed niskimi temperaturami, wypłukaniem przez deszcz pyłku. Uważa się też, że rośliny kwitnące tak wcześnie, gdy pokarmu jest mało mogą być szczególnie narażone na drapieżnictwo przez ślimaki czy sarny. Dlatego sądzi się, że również ochronie przed zgryzaniem może służyć zamykanie się kwiatów.

Ziarnopłon wiosenny – geofit wiosenny

Nim na drzewach pojawią się liście roślina rozpoczyna swój rozwój. Pęd kwiatonośny wyrasta z rozety liści odziomkowych w marcu lub nawet w lutym. Liscie, które pojawiają się już w miesiącu zimowym dobrze znoszą mróz nawet do -9,5 st. Pędy zaczynają obumierać w maju.

Chcąc rozmnażać ziarnopłon wiosenny powinniśmy dzielić bulwy w okresie letnim po tym, jak pędy obumrą. Czasami jest wykorzystywany w ogrodach jako roślina okrywowa, dobrze znosi zdeptywanie. Dobrze zaplanować takie sąsiedztwo innych roślin, które kwitnął na późniejszym etapie sezonu, gdyż w czerwcu części nadziemne zamierają.

Literatura:

1. Dlaczego kwiaty zamykają się nocą?
2. Witkowska-Żuk L., Atlas roślinności lasów, Warszawa 2021.