Megachile maritima (miesierka wielka)

Są takie pszczoły, do których mam osobisty stosunek. I właśnie jedną z nich jest miesierka wielka (Megachile maritima). Na tym gatunku uczyłam się rozróżniania samca od samicy. Pamiętam, że otrzymałam wtedy od Darka tajemny, przekazywany w sekrecie kolejnym pokoleniom i niezwykle skomplikowany klucz do oznaczania płci u miesierek, którym się dzisiaj z Wami podzielę, a brzmi on: „Samiec ma ściętą końcówkę odwłoka, a samica spiczastą” :))

Jak amatorsko rozpoznać miesierkę wielką (Megachile maritima)*

* Dział dotyczący oznaczania przygotowany przez Darka Ogrodnika, który oznacza żądłówki na Dzikich zapylaczach. Sekcja ta ma na celu ułatwienie amatorskiej obserwacji pszczół.

Samiec miesierki wielkiej (Megachile maritima)

Samiec miesierki wielkiej to taki twardziel wśród samców pszczół. Jego postura z pewnością mu to ułatwia – jest to jedna z naszych największych krajowych miesierek.

Samce pojawiają się wcześniej niż samice. Źródła pyłku i nektaru, a także charakterystyczne punkty w okolicy, patrolowane są przez nie według określonego schematu, więc łatwo przewidzieć, w którym miejscu za chwilę przysiądą. Z odwiedzanych przez siebie kwiatów zrzucają inne pszczoły, ale również samców tego samego gatunku. Czasami jest to uciążliwe, bo gdy już przymierzałam się do zrobienia zdjęcia jakiejś pszczole, pojawiał się samiec prowokując bójkę i przeganiając wszystkich z terenu 😉

Podczas kopulacji samiec chwyta przednimi nogami partnerkę za głowę. W ten sposób gruczoły zapachowe z przednich nóg stykają się z czułkami samicy. Rozszerzone człony przednich nóg zakrywają oczy partnerki, środkowe nogi utrzymują jej tułów, a tylne podciągają odwłok, by doprowadzić do zbliżenia. Samiec porusza czułkami do przodu i tyłu oraz wibruje skrzydłami. Po odbytej kopulacji samiec może łączyć się jeszcze z innymi samicami.

Obserwując samce kilkakrotnie zauważyłam, że wykonują one dziwne ruchy, stąpając jak baletnica. Zastanawiałam się, jaką spełnia to funkcję, jednak znalazłam jedynie informację, że przyczyny takiego zachowania nie zostały jeszcze poznane 🙁

Samce odwiedzały też domek dla owadów, wygrzewając się na nagrzanym od słońca drewnie. Jednak nie spędzały w nim nocy, jak np. samce porobnicy wiosennej. Samiec miesierki wielkiej woli spać przyczepiony żuwaczkami, np. do trawy.

Sposób gniazdowania miesierki wielkiej (Megachile maritima)

Miesierkę wielką (Megachile maritima) spotkamy zwłaszcza tam, gdzie występują duże połacie terenów piaszczystych: wydmy śródlądowe i przybrzeżne, wrzosowiska piaszczyste, piaskownice, tereny ruderalne piaszczyste, wyrobiska piaskowo-żwirowe. Zakłada gniazda w samodzielnie wykopanych kilku- lub kilkunastocentymetrowych tunelach, głównie w korzeniach traw, ale też pod kamieniami. Gniazduje samotnie, co oznacza, że jedna samica samodzielnie buduje i zaopatruje gniazdo. Gatunek ten nie tworzy agregacji – czasami jednak gniazduje w małych skupieniach gniazd na jednym obszarze.

Angielska nazwa miesierki wielkiej to „Coast Leafcutter Bee”. W zagranicznej literaturze podawane jest, że w różnych krajach populacja tego gatunku spada wewnątrz lądu i utrzymuje się on głównie na wybrzeżach, występując na wydmach, które nie uległy sukcesji. W Polsce uznawany za pospolity.

Budowa gniazda

Część dzikich pszczół do budowy gniazda korzysta z różnorodnych materiałów, jak kamienie, piasek, żywica, papka roślinna, płatki kwiatów, kutner roślinny i in. Miesierka wielka (Megachile maritima) używa natomiast kawałków liści, którymi wyścieła gniazdo.

Pszczoła wycina samodzielnie kawałek liścia, równocześnie zwijając go w rulon pod sobą, a następnie w locie transportuje go do gniazda. Korzysta do tego celu z liści klonu, brzozy, olszy, głogu, ligustru, gruszy. Po zbudowaniu komórek, pszczoła zasypuje tunel piaskiem.

Poniżej ułożone chronologicznie zdjęcia przestawiające proces wycinania liścia:

Przy sprzyjającej pogodzie różne gatunki miesierek potrafiły pojawiać się przy drzewie prezentowanym na zdjęciu co pięć minut. W związku z tym pod koniec sezonu jego liście wyglądały niezwykle.

Widok pszczoły lecącej z liściem, choćbym nie wiem, ile razy go oglądała, zawsze robi na mnie wrażenie. Miesierka wielka (Megachile maritima), którą obserwowałam w tym roku, gnieździła się w jednym zboczu wąwozu, natomiast brzoza, z której korzystała, stała na szczycie drugiego. Przylatując więc do drzewa, pszczoła musiała pokonać wąwóz, nad którym latały cztery ważki. Ileż emocji przynosiło mi kibicowanie jej, by bezpiecznie dotarła. W myślach wołałam: „Dajesz maritima! Dasz radę!!!”. Nie wiem nawet, czy ważki były nią zainteresowane, ale przynajmniej otrzymałam dawkę adrenaliny, która ponoć dobrze wpływa na rozwój człowieka. Oglądanie pszczół jest relaksujące, stąd odrobina emocji z pewnością była potrzebna 😉
Poniżej moja dzielna zawodniczka 😉

Odwiedzane rośliny

Miesierka wielka (Megachile maritima) odwiedza takie rośliny, jak: ostrożeń lancetowaty, popłoch pospolity, chaber driakiewnik, chaber nadreński, komonica zwyczajna, wilżyna ciernista, wyka ptasia, groszek leśny, wierzbówka i in.

Miesierkowate (Megachilidae) zbierają pyłek na szczoteczkę brzuszną. Spód ich brzucha pokryty jest długimi, sztywnymi włosami, które sterczą do tyłu pod kątem i służą do zbierania pyłku. Charakterystyczną cechą rodzaju miesierka (Megachile) jest to, że podczas odwiedzania kwiatów i zbierania pyłku odwłok jest często wyginany ukośnie w górę.

To, że pszczoła odwiedza dany kwiat, nie oznacza, że korzysta z jego pyłku. Może odwiedzić roślinę tylko po nektar.

Pasożytnicze pszczoły

Z miesierką wielką związana jest ścieska przepasana (Coelioxys conoidea) oraz prawdopodobnie ścieska kątoszczęka (Coelioxys mandibularis). Ścieski podrzucają jajka do gniazda gospodyni gniazda – miesierki. Ich larwy zabijają larwy miesierki i zjadają zgromadzony przez nią pyłek.

Na zakończenie

Jestem dość wyczulona na obserwację wszelkich nacięć liści, więc często zauważam drzewa będące źródłem poboru materiału do budowy gniazd. Głównie są to brzozy, ale w tym roku źródłem budulca była też rezeda żółtawa.
No cóż, kiedy na spacerze spotkamy powycinane drzewo, poobserwujmy je chwilę. Może naszym oczom ukaże się taki widok 😉

Oznaczenia owadów oraz dział amatorskiego rozpoznawania owadów: Darek Ogrodnik
Dziękuję Jackowi Wendzonce za odpowiedź na dręczące mnie pytania 😉