Wilżyna ciernista – Ononis spinosa L.

Informacje ogólne

Nazwa gatunku: wilżyna ciernista (Ononis spinosa L.)
Okres kwitnienia: czerwiec-wrzesień; pożytek pełni lata
Pokarm: pyłek i nektar
Stanowisko: słoneczne
Gleba: sucha

Charakterystyka

Wilżyna ciernista to roślina wieloletnia i członek rodziny bobowatych (Fabaceae). Występuje na skrajach lasów, przydrożach, słonecznych zboczach, suchych łąkach i skarpach. Ten półkrzew dorasta do 60 cm wysokości, nie wykształca rozłogów. Jego łodygi są zdrewniałe, rozgałęziające się, czerwono nabiegłe, posiadają ciernie. Skrócone pędy, które przekształciły się w ciernie są owłosione, często dwudzielne. Liście jedno lub trójlistkowe, piłkowane, o kształcie owalnym, niewielkie.

Kwiaty o wielkości do 2 cm, wyrastają zwykle po jeden lub dwa, czasem trzy, w kątach liści. Kwiat o budowie motylkowej, korona w kolorze różowej z widocznym żyłkowaniem.

Bardzo podobne, a także bardzo blisko spokrewnione wobec wilżyny ciernistej są wyżlina rozłogowa (Ononis repens) i wyżlina bezbronna (Ononis arvensis). Bywa, że są one nawet traktowane jako podgatunki wilżyny ciernistej. Jednak z perspektywy pszczół różnice chyba nie są zbyt wielkie, bo chętnie odwiedzają wszystkie z wymienionych roślin. Więc niezależnie, którą z nich spotkamy, warto się przyglądać, bo z pewnością zaraz pojawią się pszczeli amatorzy pyłku i nektaru.

Takie tam kocopoły 😉

Zachęcam do spacerów i rozglądania się za roślinami, nawet tymi, które na pierwszy rzut oka wyglądają pospolicie. Może wydawać się, że niczym szczególnym się nie wyróżniają. Kilka lat temu nie pomyślałabym, jak fascynujące mogą być takie roślinne odkrycia. A dla wytrwałych przyroda szykuje tysiące niezapomnianych wrażeń. Nie trzeba wybierać się gdzieś daleko, wystarczy poszukać choćby w mieście – miejsc ruderalnych, nieużytków, a gwarantuję, że znajdziecie coś ciekawego.

Mi w udziale przypadło takie odkrycie w zeszłym roku. Kiedy w centrum Gdańska szłam na przystanek autobusowy, moje oczy przyciągnął półkrzew z motylkowymi kwiatami. Doświadczenie podpowiadało, że z pewnością zaobserwuję tam jakieś pszczoły, bo bobowate, to jedna z ulubionych pszczelich rodzin botanicznych. Okazało się, że była to – wilżyna ciernista – dość rzadka roślina objęta ochroną. Omiotłam ją wzrokiem, wydawało mi się, że to któryś gatunek z tych bezkolcowych. Kiedy uklękłam, żeby przypatrzeć się pszczole, która oblatywała kwiaty, boleśnie moje kolano się przekonało, że jednak to gatunek z cierniami 😉

Na kwitach miałam okazję spotkać: miesierki, spójnice, a także makatki. Również trzmiele zalatywały na kwiaty, jednak gdy obok miały rosnącą koniczynę łąkową, to w tamtą stronę pociągało je bardziej.

Wilżyna ciernista, jakie pszczoły ją odwiedzają?

Pszczoły samotne przylatujące po pyłek: Amegilla quadrifasciata (porobnica paskowana), Andrena wilkella (pszczolinka lucernowo-koniczynowa), Anthidium manicatum (makatka zbójnica), Anthidium punctatum (makatka wełnista), Anthophora plagiata (porobnica murarka), Anthophora quadrimaculata (porobnica ruda), Megachile centuncularis (miesierka różówka), Megachile dorsalis, Megachile lagopoda (miesierka chabrówka), Megachile maritima (miesierka wielka), Megachile pilidens (miesierka białogonka), Megachile willughbiella (miesierka ziemna), Osmia aurulenta (murarka muszlówka)

Obserwacja własna: spójnica lucernowa (Melitta leporina)

Literatura:

1. Cwener A., Rośliny kserotermiczne, Warszawa 2012.
2. Westrich P., Wildbienen Deutschlands, Stutgart 2018.