Do tej pory opisywałam głównie pszczoły środowisk suchych, dlatego, by zmienić ten stan, spędziłam trochę czasu w rowach, nad brzegami rzek – na terenach podmokłych. W takich wilgotnych miejscach, przy obecności kwitnącej tojeści, spotkać możemy pszczoły związane z tą rośliną – skrócinki.
Samiec 
Samica
Tojeść i skrócinki
W Polsce spotkać możemy dwa gatunki: skrócinkę europejską (Macropis europaea) i skrócinkę żółtonogą (Macropis fulvipes). To dość niezwykłe pszczoły, ponieważ samice oprócz pyłku i nektaru, zbierają dla swojego potomstwa również olejki roślinne. Transportowany na nogach pakunek wygląda imponująco. Nic dziwnego, ponieważ może on wynosić 1/4 masy ciała pszczoły (10,6 mg). Dla jednej larwy skrócinka musi wykonać z takim obciążeniem siedem lotów.
Pyłek i olejki roślinne pszczoły pobierają z tojeści. Jednak roślina ta nie dostarcza nektaru, dlatego skrócinki można spotkać również na kwiatach innych roślin, na które latają, by zaopatrzyć się w energetyczny płyn.
Prawdopodobnie dorosłe samce i samice skrócinek żywią się także pyłkiem tojeści. Roślina nie produkuje nektaru, a spotkać można samce odwiedzające jej kwiaty.
Samce skrócinek
Samce na kwiatach tojeści ustanawiają swoje terytoria, które patrolują. W miejscach, gdzie tojeść rośnie w kępach, obserwować można licznie latające samce, próbujące kopulować z samicami spadając na nie z impetem.
Samice brak zainteresowania amorami samców demonstrują wypychając nogi w górę. Potrafią żerować w tej pozycji jeszcze przez jakiś czas, blokując do siebie dostęp samcom.
Sposób gniazdowania
Gniazdują dość płytko w ziemi. Główny korytarz posiada kilka odgałęzień (2-3), które kończą się zwykle dwiema (rzadko więcej) komórkami budowanymi liniowo. Olejek roślinny służy nie tylko jako pokarm dla larw, używany jest także do uszczelniania ścian, co przydaje się przypadku gniazdowania w wilgotnych miejscach.
Okres i miejsce występowania
Na terenach terenach wilgotnych: rowach, łąkach, nadbrzeżach, skrócinki obserwować możemy od lipca, a ich pojawienie skorelowane jest z kwitnieniem rośliny żywicielskiej – tojeści. Odnoszę wrażenie, że jest to jedna z najłatwiejszych do spotkania pszczół 😉 Gdziekolwiek znalazłam tojeść, była tam i skrócinka, a odszukanie kwitnących tojeści również nie jest trudne.
Mamrzyk skrócinkowiec (Epeoloides coecutiens)
W Polsce jedna czwarta dzikich pszczół to gatunki pasożytnicze i skrócinka również ma swoją pszczołę kukułkę. Jest nią pięknie ubarwiony mamrzyk skrócinkowiec (Epeoloides coecutiens). Pszczołę tę spotykałam na kwiatach krwawnicy, rośliny, która często rośnie w pobliżu tojeści. Mamrzyk nie buduje gniazd i nie zbiera pokarmu dla swojego potomstwa, podrzuca swoje jaja do gniazd skrócinek.
Wampir i wampirzyca z rowu
Na koniec historyjka 😉 Obserwując pszczoły, lubię się wyciszyć i przesiadywać w odludnych zakątkach. Jednak czasami atrakcyjne dla dzikich pszczół tereny znajdują się w dość eksponowanych miejscach i tak było w przypadku rowów. Pewnego dnia, gdy robiłam zdjęcia pszczołom, podjechał do mnie pan z pytaniem, czy jestem botanikiem i fotografuję rośliny. Opowiedziałam mu swoją historię, a wtedy on opowiedział mi swoją…
Wiele lat temu wzdłuż tych rowów kręcił się pewien podejrzany typ. Prawdopodobnie dzieci w ramach wakacyjnych nudów wznieciły plotkę, że jest to jakiś rzezimieszek z niecnymi zamiarami. Został tedy ochrzczony mianem wampira i zarządzono na niego obławę. Poszukiwania nie trwały długo, bo złapany został w pobliskim barze na konsumpcji obiadu. Podczas przeszukiwań okazało się, że torbę miał wypełnioną… Nie, nie były to obcięte palce, ani noże, ani nic takiego. Torbę miał wypełnioną zebranymi roślinami. Wampir okazał się być botanikiem z dorobkiem naukowym, więc szybko go wypuszczono.
To taka historia, która powinna być dla Was przestrogą, że obserwacja dzikich pszczół i roślin niesie za sobą ryzyko skończenia w więzieniu jako Wampir, albo Wampirzyca z rowów. Uważajcie na siebie 😉
Źródła i dodatkowa lektura
- Biology of the Cleptoparasitic Bee Epeoloides coecutiens (Hymenoptera: Apidae: Osirini)
- A comparative study on the biology of Macropis fulvipes (Fabricius, 1804) and Macropis europaea Warncke, 1973 (Hymenoptera: Apoidea: Melittidae)
- Foraging, Grooming and Mate-seeking Behaviors of Macropis nuda (Hymenoptera, Melittidae) and Use of Lysimachia ciliata (Primulaceae) Oils in Larval Provisions and Cell Linings
- A day in the life of an oil bee: phenology, nesting, andforaging behavior
- Distribution and co-existence of the Macropis species and their cleptoparasite Epeoloides coecutiens (Fabr.) in NW Europe (Hymenoptera: Apoidea, Melittidae and Apidae)
- Waldemar Celary, Melittidae of Poland, Kraków 2005.
Oznaczenie owadów: Darek Ogrodnik
