Jak „śpią” dzikie pszczoły?

Dzikie pszczoły to dzieci Słońca, dlatego temperatura ma duży wpływ na ich aktywność. Zdarza się, że chmury zachodzą, a pszczoły zastygają w bezruchu tam, gdzie zastał je spadek temperatury. Czy zastanawialiście się kiedyś, co robią wtedy dzikie pszczoły? W zależności od możliwości, jakie oferuje dane siedlisko, a także gatunku, notowane są różne zwyczaje i miejsca odpoczynku. W tym wpisie przestawię, jak spędzają czas, gdy nie są aktywne.

Nocowanie w gnieździe

Dzikie pszczoły są nieaktywne w nocy oraz deszczowe, chłodne i zbyt upalne dni. Większość samic dzikich pszczół chroni się w niedokończonych gniazdach pilnując zasobów pyłku oraz potomstwa przed nieproszonymi gośćmi. Niektóre pszczoły zamykają wtedy tymczasowo gniazda, np. zasypując wejście do niego piaskiem, inne kierują się odwłokiem lub głową w stronę jego wylotu.

Samce nie uczestniczą w budowie gniazda, więc po opuszczeniu go i rozpoczęciu lotów muszą szukać schronienia w innych miejscach, choć zdarza się również i tak, że powracają na odpoczynek tam, gdzie się urodziły.

Spanie w i na kwiatach

Gdy w ogrodzie mamy dzwonki, warto zajrzeć do ich wnętrza wypatrując śpiących w nich pszczół. Chociaż najczęściej nocują w nich samce, zdarza się, że dostrzeżemy samice, np. takie które ukończyły budowę gniazd przed zmrokiem i straciły przez to możliwość w nim noclegu. Pszczoły wykorzystują do odpoczynku również kwiaty cykorii podróżnik, chabra bławatka, ślazu dzikiego i innych roślin.

Spanie w pustych otworach

Wieczorami warto poświecić latarką, by ujrzeć głowy samców w otworach domku dla owadów, gdzie czasem śpią ściśnięte po kilka osobników naraz. W moim domku dla owadów często nocują samce makatki zbójnicy (Anthidium manicatum), jednak gatunek ten, w przeciwieństwie do innych, obserwuję zawsze nocujący odwłokiem do wylotu.

Zdarza się, że w domku spotkamy samce gatunków, które gniazdują w ziemi, np. porobnicy wiosennej (Anthophora plumipes). Szukają one pustych szczelin, które mogą znajdować się zarówno w ziemi, jak też i poza nią.

W domku dla owadów zdarza mi się spotykać nocujące również samice murarki muszlówki (Osmia aurulenta), pszczoły, która gniazduje w pustych muszlach ślimaków. Przeważnie są to pojedyncze osobniki widywane nieregularnie. Raz tylko zdarzyło mi się obserwować kilka samic tego gatunku równocześnie spędzających noc w pustych otworach domku.

Spacerując wieczorami i zaglądając do otworów suchych pędów, wydrążonych przez gatunki pszczół w nich gniazdujących, zobaczyć możemy głowy samców, które nie wydrążyły tych tuneli, a jedynie zajęły puste otwory by znaleźć w nich schronienie. Czasami możemy też dojrzeć odwłoki pilnujących gniazda samic.

Odpoczynek nie wyglądający na wygodny 😉

Część pszczół spędza noc przyczepiona do źdźbeł trawy, trzymając się ich żuwaczkami. Podkurczają wtedy nogi, zawisając w tej oryginalnej pozycji.

Czasami odpoczywają w ten sposób samotnie, niekiedy tworzą widowiskowe skupiska. Najczęściej w takiej pozycji śpią makatki (Anthidium, Anthidiellum) oraz pszczoły pasożytnicze takie, jak ścieski (Coelioxys), koczownice (Nomada) czy mamrzyce (Epeolus).

Jak śpią dzikie pszczoły w upalne i deszczowe dni

W upalne dni obserwowałam samce smuklika wielkiego (Halictus quadricinctus), które codziennie w godzinach popołudniowych chroniły się w cienistym miejscu na liściach. Zlatywały się w to miejsce licznie i wyglądało to niesamowicie (na zdjęciu jest ujęta tylko część osobników).

Pszczoły trzymając się żuwaczkami odpoczywają w ten sposób nie tylko w nocy, ale i w dzień podczas upalnej pogody.

Jak już wspominałam, pszczoły chronią się również podczas niepogody, jednak nie każde schronienie podczas deszczu zapewnia im suchy odpoczynek 😉

Jak śpią dzikie pszczoły w grupie

Chyba najbardziej niezwykły jest widok śpiących gromadnie dzikich pszczół. Tak odpoczywające spotyka się samce smuklikowatych, lepiarkowatych lub spójnicowatych. Samce jednego gatunku zbijają się na noc w kulkę na szczycie kwiatów lub uschniętych pędów. Na jednym obszarze można czasem spotkać wiele gatunków śpiących wspólnie samców.

Podczas gdy robiłam poniższe zdjęcie był wieczór. Obserwowałam jak zlatywały się kolejne samce, by dołączyć do pozostałych tego samego gatunku. Niezwykle było oglądać, jak wędrowały szukając swojego miejsca. Czym kierowały się w wyborze stanowiska w kłębowisku?

Ciekawe było również, że wracały do konkretnej rośliny. Goździk, na którym je spotkałam po raz pierwszy, wykorzystywany był przez następne dni, więc mogłam się cieszyć tym widokiem bardzo długo. Zastanawiająca jest orientacja samców w terenie, gdy wyobrazimy sobie rozległą murawę z goździkiem kartuzkiem i setki, a nawet tysiące kwiatów rośliny.

Innym ciekawym dla mnie zachowaniem było zachowanie samców, które lądowały na kuli. W dzień aktywne i płochliwe, do kuli wracały jak zaczarowane, ignorując moją obecność. Wrócę pewnie jeszcze do tego tematu, bo mnie zafascynował.

Na zakończenie

Sposób w jaki śpią dzikie pszczoły, to zawsze uroczy widok. Jednak chyba zwycięzcą spania w sposób oryginalny pozostanie dla mnie samiec murarki nakamionki (Hoplitis anthocopoides). Ze względu na to, że samica była na etapie murowania gniazda i nie było otworów, w których mógł spędzić noc, odpoczywał w tej niezwykłej pozycji.

Początkowo myślałam, że nie żyje, ale okazało się, że ma się bardzo dobrze i chyba woli spać „na wycieraczce” rodzinnego domu, niż gdziekolwiek indziej 😉
Życzę udanych obserwacji śpiących pszczół. Mam nadzieję, że ten artykuł Wam to ułatwi 🙂

Polecam serdecznie piękne zdjęcia śpiących owadów Alfreda Błażytko: https://www.instagram.com/alfredblazytko/

Dziękuję członkom zespołu: Darkowi Ogrodnikowi za oznaczenia, a Jackowi Wendzonce za udostępnienie zdjęcia śpiącej ścieski.