Dzisiaj opowiem o przeuroczej dzikiej pszczole. Makateczka komonicówka (Anthidiellum strigatum) to maleńka pszczoła z rodziny miesierkowatych. Jest łatwa do przeoczenia, a brak owłosienia powoduje, że może być pomylona z innymi owadami.
Wygląd
Jak już wspominałam, pszczoła jest bardzo mała. Rozmiar samic i samców to ok. 6-7 mm. Ciało czarne z żółtymi plamami. Samica posiada białą szczoteczkę brzuszną, na której transportuje pyłek do gniazda.
Gdzie i kiedy możemy obserwować makateczkę
Pszczoły tego gatunku spotkać możemy we wszelkich ciepłych i słonecznych miejscach: na łąkach, polanach, suchych murawach, skrajach lasów, nasypach, terenach piaszczystych i żwirowniach, ale także w ogrodach i parkach.
Latają od czerwca do września.
Samce sypiają na źdźbłach trawy i łodygach pojedynczo lub w grupach. Trzymają się wtedy żuwaczkami zawisając w powietrzu.
Budowa gniazda makateczki komonicówki (Anthidiellum strigatum)
Gniazda makateczki komonicówki (Anthidiellum strigatum) zbudowane są z żywicy. Każde gniazdo w kształcie odwróconej butelki, stanowi jedną komórkę lęgową. Gniazda są trudne do znalezienia z powodu wielkości (zaledwie 1 cm). Pszczoły umieszczają je przeważnie na wysokości 10-50 cm nad ziemią. Gniazda przytwierdzane są do łodyg, drzew, kamieni i innych podpór. W jednym miejscu może być przyczepione do kilkunastu sztuk komórek lęgowych.
Po zapłodnieniu samica przystępuje do budowy gniazda.
Etapy budowania gniazd przebiegają następująco:
- Makateczka zbiera żywicę i buduje komórkę lęgową otwartą od dołu.
- Pszczoła zaopatruje gniazdo w pyłek i nektar. Wchodzi głową do przodu i wypluwa nektar, a następnie wkłada do otworu odwłok i strząsa ze szczoteczki pyłek. Zaopatrzenie gniazda wypełnia górną część komórki lęgowej. Jest ono dość zwięzłe, dzięki czemu nie wypływa na zewnątrz.
- Pszczoła składa jajo i zamyka komórkę już bez przynoszenia żywicy, wykorzystując materiał, który do tej pory zebrała. Zamknięcie formuje w kształt charakterystycznej butelki odwróconej do góry dnem. Kominek ten pełni funkcję wentylującą komórkę.
W sprzyjających warunkach budowa gniazda może zająć jeden dzień.
Ściany gniazd często są zakamuflowane kawałkami kory.
Na drugi rok latem potomstwo żywicówki wydostaje się przegryzając ściankę komory lęgowej u podstawy gniazda.
Odwiedzane kwiaty
Pyłek zbierają głównie z komonicy zwyczajnej, ale też z innych roślin, np. jasieńca piaskowego, lucerny.
Antagoniści
Wśród fauny towarzyszącej wymienia się osarka murarkowego (Leukospis dorsigera), o którym pisałam tutaj.
Innym antagonistą żwicówki jest podobna do niej szmeronia makatkówka (Stelis signata), która również jest dziką pszczołą z rodziny miesierkowatych, jednak nie posiada szczoteczki brzusznej. Wynika to z tego, że jest pasożytem podrzucającym jaja do komór lęgowych makateczki komonicówki i makatek.
Jak znaleźć makateczkę komonicówkę (Anthidiellum strigatum)
Najlepiej szukać jej na komonicy. Trzeba uświadomić sobie przede wszystkim, że jest bardzo mała. To miniaturka makatki zbójnicy (Anthidium manicatum). Pszczoła potrafi zawieszać się w powietrzu i bardzo sprawnie się porusza.
Żeby znaleźć gniazdo potrzeba dużo szczęścia. Najważniejsze to uzmysłowić sobie, że gniazda są bardzo małe. Wielkość jednej komórki to zaledwie 1 cm i dlatego bardzo łatwo je przeoczyć.
Na zakończenie
Życzę pięknych obserwacji makateczki. A gdy zobaczycie coś dziwnie wyglądającego o kształcie butelki – przyklejonego do muru, kamienia, czy czegokolwiek innego, to jesteście szczęściarzami. Bo to znak, że w Waszym ogrodzie lata makateczka komonicówka (Anthidiellum strigatum) 🙂
Oznaczenie owadów: Darek Ogrodnik
Źródła i dodatkowa lektura
1. Heiko Bellmann, Błonkówki. Przewodnik entomologa, Warszawa 2011.
2. Paul Westrich: Wildbienen Deutschlands, Stuttgrat 2018.
3. http://intruigingnature.photodeck.com/-/galleries/by-taxonomy/insects-arthropods/hymenoptera-bees/anthidium-wolbijen/anthidium-strigatum-kleine-harsbij
