Agenioideus cinctellus (upieńkowiec białokropek)

Domek dla owadów stawiany jest przeważnie z myślą o pszczołach. Jednak mnogość dziurek i różnorodnych średnic staje się kusząca także dla innych żądłówek. Dlatego też cieszyć się możemy w nich obecnością osowatych czy grzebaczowatych. Dziś bohaterem wpisu będzie upieńkowiec białokropek (Agenioideus cinctellus), przedstawiciel nastecznikowatych.

Wygląd

Jest niewielkim owadem, którego możemy obserwować od maja do września. Wielkość samicy to 3,5-6,5 mm, a samca 3,5-5,5 mm. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest owalna plamka na wewnętrznej krawędzi oka. Kolor odnóży jest zmienny.

Gniazdowanie upieńkowca białokropka (Agenioideus cinctellus)

Na miejsca gniazdowania wybiera wszelkiego rodzaju ciepłe i suche szczeliny, puste wnęki, istniejące otwory. Gatunek ten występuje w Europie w siedliskach suchych, ale pojawia się także na terenach zamieszkałych przez ludzi, w ogrodach.

Budowa gniazda

Upieńkowiec białokropek (Agenioideus cinctellus) dla swojego potomstwa poluje na pająki – głównie skakunowate (Salticidae), rzadziej ukośnikowate (Thomisidae).

Często obserwowałam go porzucającego tymczasowo zdobycz, a następnie szukającego odpowiedniego miejsca do przetransportowania swojej ofiary. Jednak odnoszę wrażenie, że nie jest zbyt wymagający pod względem wyboru gniazda. Dlaczego? Po sprawdzeniu rurek wracał po swoją ofiarę i przenosił ją w zupełnie inne miejsce, niż te które sprawdzał. A gdy okazywało się, że pająk nie pasuje do średnicy wybranego gniazda, zajmował pierwsze lepsze o odpowiedniej średnicy.

Samica przynosi sparaliżowanego jadem, wciąż żywego pająka, po czym składa na nim jajo. W jednym gnieździe rozwija się tylko jedna larwa, dlatego po złożeniu jaja wejście do gniazda od razu zostaje zabezpieczone różnymi materiałami, które akurat są dostępne w pobliżu. Gdy obserwowałam upieńkowca białokropka (Agenioideus cinctellus) w domku, w którym gniazdują murarki żmijowcowe, zamykał gniazda rdzeniem z czarnego bzu, natomiast w domku zamieszkałym przez miesierki – swoje gniazda zamykał porzuconymi przez nie kawałkami liści.

Pasożyty

Pasożytem upieńkowca jest kołowatek plamisty (Ceropales maculata). Gatunek ten przepędza nastecznika transportującego pająka, a następnie podrzuca swoje jajo na pająka. Samica po pewnym czasie wraca po swój porzucony ładunek i nieświadomie transportuje do swojego gniazda wraz jajem pasożytniczej żądłówki. W gnieździe pasożytnicza larwa zjada jajo żywiciela i zgromadzone zapasy.
Nie posiadam niestety zdjęcia tego gatunku, ale możecie zobaczyć go na Insektarium.

Na zakończenie

Znalazłam ciekawy film, gdzie można dokładnie przyjrzeć się rozwojowi upieńkowca. Warto obejrzeć, bo to ciekawe nagrania i możemy zobaczyć, jak wygląda kokon tego gatunku.

Oznaczenie owadów: Darek Ogrodnik

Źródła i dodatkowa lektura

1. Spider Wasps: Hymenoptera ; Pompilidae (Handbooks for the Identification of British Insects, Vol 6, Part 4)
2. Rolf Witt, Wespen: beobachten, bestimmen, Augsburg 1998.
3. Heiko Bellmann, Błonkówki. Przewodnik entomologa, Warszawa 2011.