Wałczatka dwuguzka (Heriades truncorum) to pospolita i liczna pszczoła, którą możemy obserwować w naszym domku dla owadów. Inna jej polska nazwa to wałczatka pieniogniazda. Ta pierwsza chyba jednak jest częściej używana i dlatego zdecydowałam się na nią.
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum12-1024x683.jpg)
Jak rozpoznać wałczatkę dwuguzkę (Heriades trucnorum)
Informacje w tym fragmencie są częścią osobnego artykułu: Jak rozpoznawać pszczoły w domku dla owadów, napisanego wspólnie z Darkiem Ogrodnikiem (Dareckim).
Długość | 6-8 mm |
Kolor szczoteczki | żółtawa |
Czas występowania | czerwiec-wrzesień |
Charakterystyczne cechy | Czarne ciało, walcowate, z chropowatym, głębokim punktowaniem. Tergity czarne, grubo i mocno punktowane. Wąskie białe przepaski włoskowe. Oczy czarne. |
Gniazdo | preferowana średnica gniazda 3-4 mm. Zamknięcie gniazda z żywicy z kawałkami drewna, małych kamieni i ziemi. |
Podobne w domku | wałczatka wielkoguzka (Heriades crenulatus) – rzadsza. Różnica widoczna w ubarwieniu oczu (szarawe z plamkami). |
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2020/09/Heriades_truncorum-1024x683.jpg)
Samiec wałczatki dwuguzki
Osobniki męskie wałczatki posiadają charakterystycznie podwinięty odwłok oraz owłosioną twarz.
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum16-1024x683.jpg)
Sposób gniazdowania wałczatki dwuguzki (Heriaes truncorum)
Pszczoła gniazduje w istniejących zagłębieniach: w otworach wydrążonych przez chrząszcze w martwym drewnie, pustych łodygach, trzcinie,także w domku dla owadów.
Preferowana przez ten gatunek średnica otworu gniazdowego to 3-3,5 mm. Gniazdo składa się od jednej do dziesięciu komórek lęgowych ułożonych liniowo, czyli w szeregu jedna za drugą. Komory lęgowe samica oddziela dość cienkimi przegrodami z żywicy.
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum_nest-1024x683.jpg)
W ciągu swojego życia wałczatka składa od 2-16 jaj. Stare gniazda wykorzystywane są ponownie, po uprzednim ich wyczyszczeniu przez samicę.
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum11-1024x683.jpg)
Z żywicy buduje również zamknięcie gniazda. W zewnętrzną warstwę zamknięcia wbudowane są wiórki, ziarenka piasku. Żywicę pobiera z drzew iglastych oraz liściastych.
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum13-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum14-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum15-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum06-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum01-1-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum_nest-1-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum-1024x683.jpg)
Charakterna pszczoła
Powszechne u obserwowanych przeze mnie wałczatek było wzajemne podkradanie sobie elementów zamknięcia gniazda. Skutkiem czego było otwieranie zamkniętych już gniazd i ciągłe walki pomiędzy samicami. Nie ułatwiały im życia również nachalne samce.
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/08/IMG_9359-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/08/IMG_3154-1024x683.jpg)
Często przy ich gniazda można znaleźć ślady wyspanego pyłku. Dlaczego? Nie wiem?
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/08/Heriades_truncorum03-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/08/IMG_7372-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/08/Heriades_truncorum-1-1024x683.jpg)
Kiedy i gdzie możemy obserwować
Wałczatka dwuguzka (Heriades truncorum) jest gatunkiem letnim. Jej czas lotu przypada na lipiec-sierpień. Samce pojawiają się kilka dni przed samicami. W poszukiwaniu partnerek patrolują zarówno okolice gniazd, z których się wygryzły, jak i kwitnące kwiaty z rodziny astrowatych.
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum09-1024x683.jpg)
Siedliska zajmowane przez pszczoły tego gatunku to łąki, nieużytki, obrzeża lasów, ogrody, a także osiedla mieszkalne.
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum18-1024x683.jpg)
Odwiedzane kwiaty
Wałczatka dwuguzka (Heriades truncorum) zbiera pyłek i nektar wyłącznie z kwiatów z rodziny astrowatych. Szukając pokarmu pokonuje niewielkie dystanse przeważnie do 100 m od gniazda. Jeżeli mamy przyjemność obserwowania samicy zbierającej pyłek, warto zwrócić uwagę na ruch odwłoka zgarniającego pyłek.
Wśród odwiedzanych kwiatów wymieniane są m.in.: krwawnik pospolity (Achillea millefolium), nagietek lekarski (Calendula officinalis), rumian polny (Anthemis arvensis), omany (Inula spp.), wrotycz (Tanacetum vulgare), starzec Jakubek (Jacobaea vulgaris).
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum08-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum10-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum04-1024x683.jpg)
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum02-1-1024x683.jpg)
Moje wtrącenie na marginesie
Kiedyś trafiłam na artykuł, który zachęcał do uprawy w przydomowych ogródkach wrotyczu pospolitego (Tanacetum vulgare), jako rośliny skutecznie odstraszającej owady. Ja ją polecam jako roślinę skutecznie przyciągającą owady 🙂 O wrotyczu możecie przeczytać w artykule wpisie Asi, a ja pokażę Wam poniżej, jak może się na nich roić od owadów.
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum05-1024x683.jpg)
Poszukując informacji o wrotyczu, znalazłam pracę o wymownym tytule „Owady na wrotyczu pospolitym (Tanacetum vulgare L.), jako przykład znaczenia dzikich ziół w krajobrazie rolniczym dla entomofauny” [4]. Znaleźć można tam informację, że na tej roślinie żyć może do 80 różnych gatunków owadów, z których jednak tylko część jest silnie związana z wrotyczem.
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/01/Halictus_confusus-1024x683.jpg)
Pasożyty gniazdowe
Wśród pasożytów gniazdowych wymienia się szmeronię wałczatkówkę Stelis breviscula oraz wysmugę smużynkę Sapygina decemguttata.
Wysmugi potrafią znacznie ograniczyć populację wałczatki i licznie namnażać się w domkach dla owadów.
Na zakończenie
Warto zadbać o różnorodne średnice otworów w naszym domku oraz o obfitość rodzimych kwiatów w jego okolicy, potrzebnych pszczołom do zbierania pokarmu, z których mogą też korzystać inne owady. Wałczatka nie pokonuje dużych dystansów i zapewniając jej w niedalekiej odległości od gniazda, stanowisko z pożytkiem, możemy się cieszyć takim widokiem, jak poniżej.
![](https://dzicyzapylacze.pl/wp-content/uploads/2021/02/Heriades_truncorum02-1024x683.jpg)
Oznaczenie owadów: Darek Ogrodnik
Źródła i dodatkowa literatura
- Anja Eder, Wildbienenhelfer, Rheinbach 2018.
- Wygląd otwartego gniazda wałczatki: https://blogs.ethz.ch/osmiini/palaearctic-species/heriades/heriades/
- https://www.researchgate.net/publication/42635927_Host_recognition_in_a_pollen-specialist_bee_Evidence_for_a_genetic_basis
- https://miesiecznik-pszczelarstwo.pl/pzn/sites/default/files/pzn1995_245-253.pdf
- https://naturforschende-gesellschaft-der-oberlausitz.de/sites/default/files/pdf/b16-08_klausnitzer_insekten-rainfarn.pdfweb.pdf
- Paul Westrich: Wildbienen Deutschlands, Stuttgrat 2018.
- H. Wiesbauer, Wilde Bienen: Biologie – Lebensraumdynamik am Beispiel Österreichs – Artenporträts, Stuttgart 2017.
- Heiko Bellmann, Błonkówki. Przewodnik entomologa, Warszawa 2011.