Dzisiaj opowiem o przeuroczej dzikiej pszczole. Żywicówka osowata (Anthidiellum strigatum) to maleńka pszczoła z rodziny miesierkowatych. Jest łatwa do przeoczenia, a brak owłosienia powoduje, że może być pomylona z innymi owadami.

Wygląd

Jak już wspominałam, pszczoła jest bardzo mała. Rozmiar samic i samców to ok. 6-7 mm. Ciało czarne z żółtymi plamami. Samica posiada białą szczoteczkę brzuszną, na której transportuje pyłek do gniazda.

Samiec żywicówki osowatej (Anthidiellum strigatum) (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)
Anthidiellum strigatum (żywicówka osowata) samica
Samica żywicówki osowatej (Anthidiellum strigatum) (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)
W locie. Widać szczoteczkę brzuszną samicy (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Gdzie i kiedy możemy obserwować żywicówkę

Pszczoły tego gatunku spotkać możemy we wszelkich ciepłych i słonecznych miejscach: na łąkach, polanach, suchych murawach, skrajach lasów, nasypach, terenach piaszczystych i żwirowniach, ale także w ogrodach i parkach.
Latają od czerwca do września.

Samica na komonicy (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Samce sypiają na źdźbłach trawy i łodygach pojedynczo lub w grupach. Trzymają się wtedy żuwaczkami zawisając w powietrzu.

Odpoczywający samiec (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Budowa gniazda żywicówki osowatej (Anthidiellum strigatum)

Gniazda żywicówki osowatej (Anthidiellum strigatum) zbudowane są z żywicy. Każde gniazdo w kształcie odwróconej butelki, stanowi jedną komórkę lęgową. Gniazda są trudne do znalezienia z powodu wielkości (zaledwie 1 cm). Pszczoły umieszczają je przeważnie na wysokości 10-50 cm nad ziemią. Gniazda przytwierdzane są do łodyg, drzew, kamieni i innych podpór. W jednym miejscu może być przyczepione do kilkunastu sztuk komórek lęgowych.

Gniazdo żywicówki osowatej (Anthidiellum strigatum)
Gniazdo żywicówki osowatej (Anthidiellum strigatum) (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)
Samica i samiec żywicówki osowatej (Anthidiellum strigatum) (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Po zapłodnieniu samica przystępuje do budowy gniazda.

Samica i samiec (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Etapy budowania gniazd przebiegają następująco:

  • Żywicówka zbiera żywicę i buduje komórkę lęgową otwartą od dołu.
  • Pszczoła zaopatruje gniazdo w pyłek i nektar. Wchodzi głową do przodu i wypluwa nektar, a następnie wkłada do otworu odwłok i strząsa ze szczoteczki pyłek. Zaopatrzenie gniazda wypełnia górną część komórki lęgowej. Jest ono dość zwięzłe, dzięki czemu nie wypływa na zewnątrz.
  • Pszczoła składa jajo i zamyka komórkę już bez przynoszenia żywicy, wykorzystując materiał, który do tej pory zebrała. Zamknięcie formuje w kształt charakterystycznej butelki odwróconej do góry dnem. Kominek ten pełni funkcję wentylującą komórkę.

W sprzyjających warunkach budowa gniazda może zająć jeden dzień.

Gniazdo żywicówki (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)
Gniazdo żywicówki osowatej (Anthidiellum strigatum)
Znalezione przeze mnie gniazdo żywicówki osowatej przyczepione było do kamienia (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)
Gniazdo żywicówki (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Ściany gniazd często są zakamuflowane kawałkami kory.

Żywicówka osowata (Anthidiellum strigatum) na korze
Udało mi się zaobserwować żywicówkę na wyłożonych przeze mnie kawałkach kory sosnowej, ale czy zbierała kawałki kory, czy też znalazła może tam żywicę – nie wiem (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Na drugi rok latem potomstwo żywicówki wydostaje się przegryzając ściankę komory lęgowej u podstawy gniazda.

Odwiedzane kwiaty

Pyłek zbierają głównie z komonicy zwyczajnej, ale też z innych roślin, np. jasieńca piaskowego, lucerny.

Samica żywicówki osowatej (Anthidiellum strigatum) na komonicy zwyczajnej (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Antagoniści

Wśród fauny towarzyszącej wymienia się osarka murarkowego (Leukospis dorsigera), o którym pisałam tutaj.

Osarek murarkowy (Leukospis dorsigera) (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Innym antagonistą żwicówki jest podobna do niej szmeronia makatkówka (Stelis signata), która również jest dziką pszczołą z rodziny miesierkowatych, jednak nie posiada szczoteczki brzusznej. Wynika to z tego, że jest pasożytem podrzucającym jaja do komór lęgowych żywicówki osowatej i makatek.

Szmeronia makatkówka (Stelis signata). Czyż nie jest podobna do tytułowej żywicówki? (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Jak znaleźć żywicówkę osowatą (Anthidiellum strigatum)

Najlepiej szukać jej na komonicy. Trzeba uświadomić sobie przede wszystkim, że jest bardzo mała. To miniaturka makatki zbójnicy (Anthidium manicatum). Pszczoła potrafi zawieszać się w powietrzu i bardzo sprawnie się porusza.

Z oddali. Żywicówka osowata (Anthidiellum strigatum) (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Żeby znaleźć gniazdo potrzeba dużo szczęścia. Najważniejsze to uzmysłowić sobie, że gniazda są bardzo małe. Wielkość jednej komórki to zaledwie 1 cm i dlatego bardzo łatwo je przeoczyć.

Gniazdem były zainteresowane mrówki. Nie wiem, czy, gdy je rozbierały, było już puste, czy też zniszczyły jego zawartość (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa) ia)

Na zakończenie

Życzę pięknych obserwacji żywicówki. A gdy zobaczycie coś dziwnie wyglądającego o kształcie butelki – przyklejonego do muru, kamienia, czy czegokolwiek innego, to jesteście szczęściarzami. Bo to znak, że w Waszym ogrodzie lata żywicówka osowata (Anthidiellum strigatum) 🙂

Żywicówka osowata (Anthidiellum strigatum) na komonicy (fot. Katarzyna Rosiak-Stepa)

Oznaczenie owadów: Darek Ogrodnik

Źródła i dodatkowa lektura
1. Heiko Bellmann, Błonkówki. Przewodnik entomologa, Warszawa 2011.
2. Paul Westrich: Wildbienen Deutschlands, Stuttgrat 2018.
3. http://intruigingnature.photodeck.com/-/galleries/by-taxonomy/insects-arthropods/hymenoptera-bees/anthidium-wolbijen/anthidium-strigatum-kleine-harsbij

Miłośniczka żądłówek i założycielka strony dzicyzapylacze.pl. Jej marzeniem jest stworzenie bazy wiedzy o dzikich zapylaczach i opisanie wszystkich gatunków dzikich pszczół Polski. Na stronie opracowuje jej główne elementy, opisuje pszczoły samotne oraz inne żądłówki. Szczególnie zajmuje ją sposób gniazdowania oraz metody ochrony siedlisk. [Artykuły opublikowane przez autorkę]

Napisz komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.