Facelia błękitna – Phacelia tanacetifolia Benth.

Informacje ogólne

Nazwa gatunku: facelia błękitna (Phacelia tanacetifolia Benth.)
Okres kwitnienia: czerwiec; pożytek pełni lata
Pokarm: pyłek i nektar
Stanowisko: słoneczne
Gleba: średnio wilgotna

Charakterystyka

Facelia błękitna jest rośliną jednoroczną, należy do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Korzeń rośliny jest płaski i silnie rozgałęziony. Jej pokrój sięga do 70 cm. Łodyga rozgałęziająca się jest szorstko owłosiona, podobnie jak cała roślina. Liście pierzastosieczne pojedynczo lub podwójnie, bywa, że odcinki brzegów ma karbowane .

Kwiaty zebrane w skrętki, korona dzwonkowata w kolorze fioletowobłękitnym. W oczy z pewnością rzucają się pręciki w liczbie 5, nitki wystają poza koronę, zwieńczone są pylnikami w kolorze fioletowym. Na dnie kwiatowym nektarniki, w połowie długości rurki korony nektar przed wysychaniem chroni obecność osklepek.

Mnie w minionym sezonie widok facelii nieco zaskoczył, gdyż spotkałam ją obok mojego osiedla. Pierwszy raz odnotowałam jej obecność w tym miejscu. Prawdopodobnie wiązało się to z faktem nawiezienia w to miejsce ziemi w celu osuszenia podmakającego terenu. Zobaczymy, jak facelia poradzi sobie w tym miejscu z samosiewu w przyszłym sezonie. Aktualizacja po roku jest następująca, facelia się nie utrzymała. Nie spotkałam na tym terenie ani jednego egzemplarza.

Facelia błękitna, czy tylko dla pszczół miodnych?

Jej pojawienie się w pobliżu, przyznaję zaskakujące, dało mi możliwość obserwacji rośliny w miejscu, które nie jest skazane na obecność pszczół miodnych. Zwykle facelia jest wysiewana dla nich jako źródło nektaru i pyłku. Stawiane są przy niej ule, co oznacza, że liczba innych zapylaczy będzie tam bardzo ograniczona. Mając możliwość śledzenia tego, co dzieję się na kwiatach, mogłam zwefyfikować swój dotychczasowy pogląd, że facelią są zainteresowane głównie trzmiele i pszczoły miodne. Okazało się, że jeżeli w pobliżu nie ma uli, to będą się na facelii pojawiały pszczoły innych rodzajów (choć głównie tzw. generaliści – czyli pszczoły, które czerpią pokarm z roślin wielu rodzin i rodzajów), część przylatywała po nektar, inne po pyłek.

Nie-samotne biesiady samotek

Najciekawiej obserwowało się samotki, które, jak zaobserwowałam, nie lubią biesiadować w samotności :). Zbierając pyłek pojawiały się na kwiatach po dwie, trzy czy nawet w liczbie czterech osobników. Jak fascynującym rodzajem pszczół są samotki można poczytać w artykule Kasi . Obserwując je miałam wrażenie, że te maleńkie pszczoły trzymając się nitek pręcików przegryzają pylniki. Ale czy tak jest, czy może pozysują go wibracyjnie, to wymaga kolejnego sezonu obserwacji.

W ogrodzie

Facelia i fiolet jej kwiatów bywają dość często doceniane przez ogrodników, dzięki czemu roślina pojawia się w ogrodach i na działkach. Na rabatach sprawdza się dobrze, bo możemy kontrolować jej ilość oraz miejsce, które jej przeznaczyliśmy. Jednak często jej nasiona są składnikiem mieszanek nasion przeznaczonych do wysiewania „kwietnych łąk” i tu zaczyna się problem, gdyż facelia ma tendecnje do tłumienia innych roślin. I może się okazać, że po kilku sezonach dominującą rośliną na naszej kwietnej łące pozostanie facelia, a taka monokultura łąkowa nie jest wskazana i pewnie nie taką intencję mamy, gdy łąkę zakładamy. Jeżeli wysiewamy łąki kwietne, z różnych mieszanek dostępnych w przestrzeni internetu, to bardzo istotne jest, aby zbadać ich skład gatunkowy. By mieszanki nie zawierały w składzie nasion roślin inwazyjnych, a już zdecydowanie najlepiej, aby były to gatunki rodzime dla naszego kraju.

Facelia błękitna i pszczelarze

Wiele osób widząc fioletoworóżowe pola w czasie podróży autem przez Polskę zastanawia się, cóż to za pięknie kwitnąca roślina uprawa. I rzeczywiście facelia błękitna częściej niż roślina ogrodowa występuje jako roślina uprawna. Wysiewana bywa jako roślina na paszę, jednak główny fanclub facelii stanowią pszczelarze, dla których jest to bardzo cenne źródło pożytku. Jest ceniona między innymi dlatego, że nektaruje przy każdej pogodzie. Jej wymagania glebowe czy klimatyczne nie są wielkie. Jednak im bardziej korzystne dla facelii (gleba urodzajna, średnio wilgotna i nasłonecznione stanowisko), tym bardziej obficie kwitnie i bogatsze będzie oferować pożytki. Dodatkowo różny moment wysiewu rośliny i tym samym różny początek kwitnienia może być wsparciem dla rodzin pszczelich w okresach bezwziątkowych. Jeśli zaś ktoś chciałby zobaczyć facelię w stanie naturalnym, to w tym celu należy wyruszyć do Arizony i Kalifornii 😉

Facelia błękitna, jakie pszczoły ją odwiedzają?

Pszczoły samotne przylatujące po pyłek: pszczolinka pospolita (Andrena flavipes), porobnica ruda (Anthophora quadrimaculata), porobnica wiosenna (Anthophora plumipes), rożyca błękitnawa (Ceratina cyanea)

Literatura:

1. Sulborska A., Rośliny Pożytkowe, Wydawnictwo Bee&Honey.