Murarka lucernowa (Osmia caerulescens) to pszczoła, która była przeze mnie bardzo poszukiwana na początku przygody z pszczołami. Widziałam ją zaledwie parę razy – wręcz jedynie mi przemknęła. Niektórzy śmiali się, że spotykam tyle rzadszych pszczół, a nie mogę znaleźć pospolitej murarki lucernowej. Stało się moją wielką ambicją, żeby zrobić jej zdjęcie. W końcu mi się poszczęściło, bo nie tylko ją wreszcie sfotografowałam, ale także „zamieszkała” w moim domku dla owadów. I to bardzo licznie.

Jak rozpoznać murarkę lucernową (Osmia caerulescens)

Informacje w tym fragmencie są częścią osobnego artykułu: Jak rozpoznawać pszczoły w domku dla owadów, napisanego wspólnie z Darkiem Ogrodnikiem (Dareckim).

Długość8-10 mm
Kolor szczoteczkiczarna
Czas występowaniakwiecień-sierpień
Miejsca występowaniabrzegi lasów, polany leśne, w sady, kamieniołomy, parki i ogrody
Charakterystyczne cechyJedna z naszych słabiej owłosionych murarek z rodzaju Osmia. Oczy czarne. Samica z bardziej lub mniej wyraźnie widocznym niebieskim połyskiem, zwłaszcza na odwłoku.
Niezbyt gęste wąskie jasne przepaski na tylnych krawędziach tergitów. Głowa duża, odwłok w pozycji „spoczynkowej” krótki, zwarty.
GniazdoŚrednica 4-5 mm. Zamknięcie gniazda z materiałów roślinnych, płatków kwiatów.
Podobne w domkumurarka rzepakowa (Osmia brevicornis)
Murarka lucernowa (Osmia caerulescens) (fot. Kasia Miesierka)
Samica murarki lucernowej (Osmia caerulescens) – widoczne białe przepaski na odwłoku, których nie posiada murarka rzepakowa (Osmia brevicornis) (fot. Kasia Miesierka)

Samiec murarki lucernowej

Samce są piękne. Mają zielone oczy i złoty kolor. Szczególnie jest on widoczny u wytartych już osobników.

Zdarzają się też jednak osobniki o fioletowym połysku.

Wygryzają się z gniazd wcześniej niż samice i aktywnie poszukują ich na kwiatach oraz zaglądają do gniazd.

Sposób gniazdowania murarki lucernowej (Osmia caerulescens)

Murarka lucernowa (Osmia caerulescens) gniazduje w otworach, istniejących zagłębieniach w martwym drewnie i łodygach, szczelinach między kamieniami, opuszczonych otworach porobnic (Anthophora) w glinianych ścianach. Dlatego może założyć gniazdo również w domku dla owadów.

Budowa gniazda

Samica buduje gniazdo liniowo. Po zaopatrzeniu komórki pyłkiem i nektarem składa w niej swoje jajo i buduje ściankę z przeżutych liści oraz tworzy następną komorę, w której złoży kolejne jajo. Dziennie składa jedno lub dwa jaja. Gniazdo może zawierać od jednej do siedmiu komórek lęgowych. Gniazda po wygryzieniu się z nich pszczół, są ponownie zasiedlane.

W artykule dotyczącym czasu zużywanego przez miesierki i murarki na budowę i zaopatrzenie gniazda [2] znalazłam takie informacje:

Osmia caerulescens L. na zebranie jednej porcji papki liściowej potrzebowała przeciętnie 75 sek., a wraz z umieszczeniem jej w przegrodzie komórki średnio 3,9 min. (…)

U murarki lucernowej czas zebrania jednego ładunku pyłku wynosił 8-10 min. (…)

Dla zebrania jednego ładunku pyłku musiała samica odwiedzić odpowiednią liczbę kwiatów, wynoszącą (średnio) u O. caerulescens około 22 (…)

Budowa jednego gniazda trwała przeciętnie u (…) O. caerulescens 6-7 dni (…)

Otwarte gniazdo murarki lucernowej (Osmia caerulescens). Widać trzy komory lęgowe przedzielone ściankami z materiału roślinnego oraz zamknięcie. Zdarza im się budować gniazda z cofniętym do wewnątrz zamknięciem (fot. Kasia Miesierka)

Zamknięcia gniazda

Zamknięcie gniazda tworzone jest z zaprawy roślinnej, czyli przeżutych liści, a nawet płatków kwiatów.

Zamknięcie gniazda murarki lucernowej (fot. Kasia Miesierka)

Materiał roślinny do budowy przegród i zamknięcia gniazda pszczoła zdobywa sama wycinając kawałki liści i tworząc z nich papkę.

Kokony murarki lucernowej

Larwa zaczyna zjadać przygotowany przez samicę pokarm zaraz po wykluciu się, a pierwszy raz wydziela odchody po około 7 dniach. Po 9-10 dniach przestaje jeść i obleka się w cienkościenny, jedwabisty kokon, który wypełnia całą komórkę.

Prowiantowanie gniazda przez murarke lucernową (Osmia caerulescens) (Źródło YT)
Proces budowy gniazda (Źródło YT)

Pasożyty gniazdowe

Wśród pasożytów gniazdowych murarki lucernowej wymienia się: wysmugę pięciopunktową (Sapyga quinquepunctata), szmeronię rożycówka (Stelis ornatula).

Odwiedzane kwiaty i zbiór pyłku

Murarka lucernowa (Osmia caerulescens) jest gatunkiem polilektycznym, czyli nie wykazującym specjalizacji w zbieraniu pyłku z określonych roślin. Preferuje jednak rośliny z rodzin bobowatych i jasnotowatych. Chcąc zaprosić do swojego ogrodu tę pszczołę powinniśmy zadbać o obecność wśród kwitnących kwiatów: komonicy zwyczajnej, koniczyny, kocimiętki, lucerny, wyki, jasnoty purpurowej i in.

Pszczoła transportuje pyłek dla potomstwa na szczoteczce brzusznej. Podczas badań Müller stwierdził, że niektóre gatunki pszczół, m.in. właśnie murarka lucernowa, mają na głowie i twarzy specjalnie zmodyfikowane włosy, których prawdopodobną funkcją jest ograniczenie strat pyłku. Szczególnie jest to widoczne podczas odwiedzin kwiatów roślin z rodziny jasnotowatych, gdzie zbiór pyłku na spodnią stronę brzucha pszczoły jest utrudniony. Pszczoła ociera głowę o pylniki rośliny, a następnie przenosi pyłek z głowy na brzuch.

Na zakończenie

Obserwowanie pszczół budujących gniazda to zawsze wiele radości, dlatego cieszę się, że murarka lucernowa założyła gniazda w moim domku. Warto zadbać obecność różnych roślin dla pszczół w naszym ogrodzie, a także o różnorodność średnic otworów i materiałów gniazdowych. Daje nam to szansę na piękne chwile w trakcie letnich dni.

Oznaczenie owadów: Darek Ogrodnik (Darecki)

Źródła i dodatkowa lektura

  1. https://miesiecznik-pszczelarstwo.pl/pzn/sites/default/files/pzn1995_233-243.pdf
  2. https://miesiecznik-pszczelarstwo.pl/pzn/sites/default/files/pzn1999_339-350.pdf
  3. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00218839.2017.1282079
  4. Paul Westrich: Wildbienen Deutschlands, Stuttgrat 2018.
  5. H. Wiesbauer, Wilde Bienen: Biologie – Lebensraumdynamik am Beispiel Österreichs – Artenporträts, Stuttgart 2017.
  6. S.J. Falk, Field Guide to the Bees of Great Britain and Ireland, London 2016.

Jestem miłośniczką żądłówek i założycielką strony dzicyzapylacze.pl. Oprócz publikowania artykułów o dzikich pszczołach i innych żądłówkach, na stronie opracowuję jej główne elementy. Szczególnie zajmuje mnie sposób gniazdowania oraz metody ochrony siedlisk żądłówek. [Opublikowane artykuły]

2 komentarze

  1. https://m.youtube.com/watch?v=Pd80hddYF80&feature=youtu.be
    Nie wiem czy ten filmik nie lepszy, fajnie widać jak miesza pyłek z nektarem.
    Masz rozbieżność w okresie występowania – najpierw że od marca a potem od maja. W zeszłym roku pierwszego samca spotkałem 12 kwietnia, zapamiętałem datę bo to była Wielkanoc i akurat chwilowe polepszenie pogody z temperaturą 20 stopni. W tym roku jak będziesz mieć plage Oc to porobisz jej pewnie milion zdjęć 🙂

    • Dzięki. Dodałam go do artykułu.
      Z tym czasem występowania miałam problemy, bo znalazłam różne informacje. To jaką datę mam dać? Marzec czy kwiecień?

Napisz komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.