Informacje ogólne
Nazwa gatunku: mak polny (Papaver rhoeas L.)
Okres kwitnienia: maj-sierpień; pożytek wczesnoletni
Pokarm: pyłek
Stanowisko: słoneczne
Gleba: gliniasta
Sama sobie dziwię, że trzeba było opisania aż 99 roślin, aby przyszła pora na mak polny. A przecież to absolutnie wyjątkowa roślina dla Polski, dla naszego krajobrazu. Kochamy pejzaż wiosenno-letni urozmaicony czerwonymi plamami maku i niebieskimi chabrów bławatków. Jest niestety coraz rzadszy, bo herbicydy eliminują te widoki z naszej rzeczywistości. Chociaż z drugiej strony coraz więcej pojawia się upraw ekologicznych i może to jest nadzieja dla maków i chabrów oraz miłośników takich sielskich scen.
Charakterystyka
Mak polny jest rośliną jednoroczną należącą do rodziny makowatych (Papaveraceae). Jest mieszkańcem terenów ruderalnych, pól, pojawia się również na przydrożach. Może też bujnie wyrosnąć na ternach, gdzie ziemia została świeżo wzruszona. Łodyga maku wzniesiona, pojedyncza lub rzadziej słabo rozgałęziająca się, charakterystycznie prostopadle owłosiona. Roślina dorasta do 70 -90 cm wysokości, wydziela trujące mleczko. Liście, które wyrastają w dolnej części rośliny, mają krótkie ogonki, te które wyrastają na łodydze ogonków nie mają. Są pierzastodzielne, ząbkowane i szorstko owłosione.
Murarka ogrodowa (Osmia bicornis) Pseudosmuklik szparagowiec (Lasioglossum sexnotatum) Pseudosmuklik szparagowiec (Lasioglossum sexnotatum) Smuklik sześcipasy (Halictus sexcinctus) Trzmiel ziemny (Bombus terrestris) Pszczolinka pospolita (Andrena flavipes)
No i wreszcie mogę opowiedzieć o kwiatach, ale czy da się odkryć coś nowego, wszyscy znamy je przecież tak dobrze. A więc… pąki kwiatowe nim zakwitną zwisają ku ziemi, gdy zaczynają kwitnąć kwiat podnosi się. Średnica kwiatów to nawet 10 cm, bujają się one u końca długich szypułek. Czy trzeba wspomnieć o kolorze? Dla porządku to zrobię. Płatki korony są czerwone (rzadziej fioletowe lub białe), bywa, że mają czarną plamę u nasady. Kwiaty są jedynie pyłkodajne, ale ten pyłek spoczywa na blisko 160 pręcikach, więc zasoby pyłkowe, jakie mogą pszczoły pozyskać są dość znacze. Potwierdzają to stwierdzenie same pszczoły, gdyż bardzo chętnie odwiedzają kwiaty maku polnego.
Torebka nasienna – makówka
Jedną z innych charakterystycznych cech maku, to owoc, czyli jajowata torebka, makówka, która wieńczy szypułkę. Dzięki wiotkiej, wahadłowo bujającej się łodydze obecne we wnętrzu makówki nasiona mogą rozsiewać się wydostając się przez szczelinę w górnej części owej jajowatej torebki. Szczelina pojawia się, gdy nasiona dojrzeją. Nasiona mają nerkowaty kształt i brunatny kolor. Roślina może wyprodukować nawet 10 tys. do 20 tys. Nasiona potrafią wschodzić przy temperaturze nawet 1 st. C.
Mak polny – materiał budowlany
Z makiem polnym wprost niesamowicie i zjawiskowo jest związana pszczoła murarka powojówka (Hoplitis papaveris). Materiałem budowlanym, z którego korzysta, kiedy przygotowuje gniazdo dla przyszłych pokoleń pszczół, są płatki maku. Wykłada nimi wnętrze gniazda. Widok pszczoły transportującej kawałek płatka, czy głowa pszczoły wyglądającej z gniazda wyłożonego tak stylowo, sprawia, że tego się nie zapomina. Dla niektórych taki spektakl stał się początkiem miłości do pszczoły makowej w szczególności i pszczół dzikich w ogóle.
Na sam już koniec dodam tylko, że nasionami maku polnego karmią się ptaki z grupy łuszczaków. Kolejny powód, aby z obecności maków się cieszyć i ją doceniać.
Mak polny, jakie pszczoły ją odwiedzają?
Pszczoły samotne przylatujące po pyłek: Andrena dorsata (pszczolinka mniszkowo-rzepakowa), Andrena flavipes (pszczolinka pospolita), Halictus quadricinctus (smuklik wielki), Halictus scabiosae (smuklik szerokopasy), Halictus sexcinctus (smuklik sześciopasy), Halictus tumulorum (smuklik koniczynowiec), Hoplitis papaveris (murarka powojówka), Lasioglossum calceatum (pseudosmuklik pospolity), Lasioglossum nitidulum (pseudsmuklik miedziak), Lasioglossum sexnotatum (pseudosmuklik szparagowiec), Osmia bicornis (murarka ogrodowa)
Za możliwość umieszczenia zdjęć murarki makowej dziękuję Kasi 🙂 Za oznaczenia pszczół dziękuję Darkowi Ogrodnikowi.
Literatura:
- Fletcher N., Kieszonkowy atlas kwiatów dziko rosnących, Wydawnictwo Solis.
- Sulborska A., Rośliny Pożytkowe, Wydawnictwo Bee&Honey.
- Westrich P., Wildbienen Deutschlands, Stutgart 2018.
2 komentarze
Świetny opis, zresztą jak wszystkie. Gratuluję. Czy znalazła Pani gdzieś informacje ile nasiona maków mogą czekać na kiełkowanie w banku glebowym? Słyszałem, że nawet kilkaset lat!
Dziękuję za komentarz i dobre słowo. Ja dotarłam do informacji, powielanej, ale nie wiem, gdzie szukać jej źródeł, że zdolność do kiełkowania rośliny obejmuje około 40 lat. Ale sytuacja zmienia się na gruntach ornych, gdzie okres ten skraca się do 6-7 lat. Z czego po tym okresie wykiełkować jest w stanie około 7% nasion.